Tekst: ing. Frank de Groot

Efectis voert desgewenst onafhankelijk technisch, forensisch en tactisch onderzoek uit, in het geval van brandschade en biedt een onafhankelijke second opinion.

Natuurlijk, Efectis is vermaard door de brandtesten die het bedrijf al ruim 65 jaar uitvoert. “Het is echter jammer dat er te weinig van onze expertise gebruik wordt gemaakt in de ontwerp-, uitvoerings- en gebruiksfase van gebouwen”, zegt René de Feijter. Zo kan het bedrijf bijvoorbeeld gelijkwaardige oplossingen beoordelen, waardoor de voortgang van een project niet wordt verstoord. Maar ook in de berekening van vuurlasten en rookverspreiding is het bedrijf een betrouwbare partner.
De Feijter denkt dat er ook veel behoefte aan informatie in de markt is op het gebied van brandveiligheid: “Gemeenten en gebouwbeheerders worstelen bijvoorbeeld met de brandveiligheid van gevels, vooral sinds de brand in de Grenfell Tower in Londen in 2017. Maar ook de mogelijke komst van de Wet Kwaliteitsborging voor het bouwen, de steeds grotere rol van verzekeraars, toepassing van nieuwe materialen, toenemende installatiegraad van gebouwen, toename van bewoners met een beperkte mobiliteit – zoals ouderen – en de toenemende vraag naar gelijkwaardige oplossingen, doen de behoefte aan informatie toenemen. We zien daarbij dat blijkbaar ieder ingenieursbureau een oordeel kan geven over brandveiligheid, terwijl men daar vaak niet capabel voor is. Dat is een gevaarlijke ontwikkeling. Ons advies: ga altijd naar een erkende kennispartner voor brandveiligheid.”

Fire Saftey Engineering

Efectis is sterk in het uitvoeren van zogenoemde FSE-onderzoeken. FSE staat voor Fire Saftey Engineering. Hierbij wordt er naar risico’s gekeken, in plaats van louter de bouwregelgeving. “We kijken daarbij naar de kans op falen van de gevel of andere bouwdelen. Ook mogen brandontwikkeling in en constructiegedrag van de constructie de evacuatie van de gebruikers en de blushandelingen niet hinderen. We maken daarbij gebruik van specifieke modelleringsinstrumenten voor onder andere brandontwikkeling, eindige-elementenmodel voor warmte-overdracht.”

Gemeenten en gebouwbeheerders worstelen met de brandveiligheid van gevels, vooral sinds de brand in de Grenfell Tower in Londen in 2017.

Brandonderzoek

Na een brand onderzoekt de politie een gebouw met het oog op mogelijke criminele activiteiten en brandstichting. Een verzekeringsonderzoek stelt vast of de verzekeraar moet uitbetalen. “Dit is het moment om de zaak zelf in handen te nemen in plaats van te wachten op het resultaat van die onderzoeken. Een onafhankelijk brandonderzoeker kan alle relevante informatie vergaren voor het geval de verzekeraar uw claim afwijst. Want tegen die tijd is al veel informatie en bewijs verloren gegaan. We kunnen dan ook onafhankelijk technisch, forensisch en tactisch onderzoek doen in het geval van brandschade en bieden we een onafhankelijke second opinion. Ook kunnen we bij geschillen een advies geven. We worden soms ook door de Onderzoeksraad voor Veiligheid en Rechtbanken gevraagd een onderzoek uit te voeren.”
Voorkomen is altijd beter dan genezen, dus Efectis kan tevens een preventieve controle op essentiële bouwkundige brandveilige staat van een gebouw uitvoeren. “Dat kan eventueel in de ontwerpfase, maar meestal is dat in de uitvoerings- of gebruiksfase. We brengen dan de risico’s in kaart, zodat deze afgestemd kunnen worden met de verzekering. Of we geven adviezen ter verbetering.”

Trainingen en CE

Voor trainingen kan men eveneens bij Efectis terecht. Het bedrijf heeft niet voor niets al 65 jaar ervaring op het gebied van brandveiligheid. Er zijn trainingen mogelijk op het gebied van brandregelgeving voor openbare gebouwen, hoge gebouwen en opslagruimten. Ook zijn er trainingen op het gebied van testnormen voor de kwalificatie van producten en CE-markering en kwalificatie-eisen voor bedrijven (metaalbewerking, onderhoud en reparatie van brandwerende deuren, enzovoort). Efectis organiseert voornamelijk trainingen op maat. De kennis die een bedrijf nodig heeft wordt verwerkt in trainingsprogramma’s die de werknemers direct kunnen toepassen in hun werkzaamheden.

Testen, inspectie en certificering

De organisatie is verder een zogenoemde ‘Notified Body’ voor het testen en certificeren van producten met een brandprestatieklasse (brandwerendheid en brandgedrag). Denk aan rookafvoerinstallaties, bouwglas, brandwerende producten, brandkleppen en isolatieproducten. Efectis levert de certificeringsdiensten enerzijds op basis van beoordelingen (tests en inspecties) die door de organisatie zelf zijn uitgevoerd en anderzijds op verzoek van de fabrikant (en op voorwaarde van goedkeuring) op basis van tests die door andere aangemelde en/of erkende laboratoria zijn uitgevoerd. De certificeringsafdeling van Efectis geeft CE-markeringscertificaten voor bouwproducten uit voor fabrikanten binnen en buiten de Europese Unie. Maar het bedrijf biedt ook vrijwillige certificering aan in samenwerking met professionele organisaties en verscheidene bedrijven in de bouwsector.
“Brandveiligheid is een zeer complex vakgebied en vraagt veel kennis en ervaring. Het is dan goed te weten dat er een kennispartner is die u bij kan staan bij brandtesten, risicobeoordelingen, inspecties, certificering, technische ondersteuning, brandonderzoek en reconstructies na brand”, besluit de Feijter.

Brandtest bij Efectis.

Brand Notre-Dame: “Er ontbreekt nog veel kennis”

Op 15 april 2019 brak er in de avond tijdens restauratiewerkzaamheden een hevige brand uit bij de Notre-Dame in Parijs, die zich vanuit het middenschip snel verspreidde. Het dak en de centrale torenspits (vieringtoren) stortten in. De rest van het gebouw, alsook een aantal belangrijke kunstschatten, kon nog worden gered. Wat kunnen we hieruit leren? Daniel Joyeux, President Efectis Holding, reageert.

“Het is momenteel nog niet te zeggen wat de oorzaak is, omdat het onderzoek nog maar net is begonnen. Maar slechts enkele uren voor de brand waren er wel renovatiewerkzaamheden bezig op het dak. Blijkbaar waren de voorzorgsmaatregelen niet genoeg. We hebben hier te maken met een dakconstructie die bestaat uit 1.800 m2 brandbaar hout, zonder brandcompartimentering. Het is risicovol om alleen in te zetten op het voorkomen van brand, zonder andere passieve en actieve maatregelen, zoals brandcompartimentering.”
“Ik wil wel mijn complimenten geven aan de Parijse brandweer. Zij hebben de schade kunnen beperken. Het bleek al snel dat het onmogelijk was het dak te redden, dus heeft de brandweer zich geconcentreerd op de twee torens en hoofdstructuur. Het lijkt er op dat het risico op brandvoortplanting niet serieus genoeg is genomen. De Notre-Dame vertrouwde op het brandalarm en de inzet van brandweer, maar het volume is te groot om een uitslaande brand adequaat te bestrijden. We mogen niet accepteren dat door een gebrek aan preventieve maatregelen een 900 jaar oud gebouw zo moet lijden.”
Wat kunnen we hiervan leren? “Aan de ene zijde is er blijkbaar een gebrek aan kennis bij de mensen die voldoende brandveiligheidskennis zouden moeten hebben. Aan de andere kant is er ook een gebrek aan kennis bij brandveiligheidsorganisatie over brandgedrag en brandrisico’s. Efectis is dan ook erg actief op het gebied van kennisverspreiding door participatie en trainingen. We moeten op Europees en mondiaal gebied meer kennis delen. De Europese Commissie heeft daarom het Fire Information Exchange Platform geïnitieerd, waarin door lidbedrijven kennis wordt gedeeld. Zo hebben de Zweden veel kennis van brandveiligheid bij kerken. Wij voeren daarvan het secretariaat. Maar daarnaast is Efectis ook betrokken bij de verbetering van betere Europese normen en richtlijnen voor fire safety engineering.”

Deskundigenverklaring met eenduidige richtlijnen

Om economische en praktische redenen kan niet alles wat brandwerend moet zijn, worden getest. Daarom wordt er een direct of breder toepassingsgebied (Direct Field of Application) toegekend aan het resultaat van een test. In het verlengde hiervan worden ook deskundigenverklaringen opgesteld. Hiervoor hebben de brandtestlaboratoria Efectis en Peutz nu eenduidige richtlijnen opgesteld.

Het direct toepassingsgebied geeft extra mogelijkheden voor de wijze waarop het geteste product mag worden toegepast, mits de resultaten van de test dat toelaten. Denk hierbij aan het mogen aanpassen van de maatvoering of een glasvlak dat weggelaten kan worden. Afhankelijk van het geteste product of een serie van geteste constructies, kan een breder toepassingsgebied vastgesteld worden: het zogeheten Extended Field of Application (EXAP), waarin de uitwisselbaarheid van hang- en sluitwerk bijvoorbeeld staat beschreven. Dit gebeurt in een officieel classificatiedocument. Dit document is het bewijs als de wetgever vraagt om aan te tonen dat een product geschikt is voor de geëiste of gewenste toepassing.

Deskundigenverklaringen

Het komt nog regelmatig voor dat het toegekende toepassingsgebied geen invulling geeft aan een gevraagde toepassing. Het gaat vaak om details die al dan niet mogelijk zijn, afhankelijk van de toepassing en constructie. Voor dergelijke situaties schrijven experts een verwachting van de brandwerendheid op. Dergelijke uitspraken worden deskundigenverklaringen en beoordelingen genoemd of in het veelgebruikte Engels ‘expert judgements’.
Deskundigenverklaringen kunnen zowel de ruimere toepassing van een product in zijn algemeenheid beschrijven (productgebonden), als de toepassing in een specifiek gebouw (projectgebonden). Denk bijvoorbeeld aan deuren met loodinlage die op de afdeling radiologie gebruikt worden. Of aan de aansluitdetails van sandwichpanelen in een hoek. Deze worden niet getest en zijn ook niet in een EXAP omschreven.
Om in de markt eenduidigheid en helderheid te creëren, hebben Efectis en Peutz, de twee officiële brandtestlaboratoria in Nederland, een richtlijn opgesteld om aan te geven waar rapporten aan moeten voldoen om als basis voor deskundigenverklaringen gebruikt te kunnen worden. Beide organisaties willen met de richtlijn ‘Eisen aan rapporten als basis voor beoordelingen of verzamelrapporten’ aan alle marktpartijen laten weten wat zij gebruiken en nodig vinden om tot een deskundige verklaring te komen en wat men mag verwachten. Dit om te voorkomen dat er onbetrouwbare uitspraken als deskundigenverklaringen worden gepresenteerd.