Exoskeletten verlichten bovenhands werk

Actief exoskelet van Festool

Het exoskelet ExoActive van Festool wordt door een 18-volt-accu aangedreven. De ondersteuningskracht kan daarom exact op de betreffende activiteit ingesteld worden. Dit exoskelet is geschikt voor werken op heuphoogte, borsthoogte of bovenhoofds. De ExoActive komt in oktober 2023 op de markt. Zie elders in deze uitgave voor een uitgebreide test van dit exoskelet.

Dit exoskelet is net zo makkelijk aan te trekken als een rugzak. Het kan bovendien snel en individueel aan verschillende lichaamsgroottes aangepast worden. Het ExoActive ontlast de voorste schouderspieren tot 30 procent. Dat betekent dat activiteiten tot een derde lichter aanvoelen. Met een extra kracht tot 50 Newton ondersteunt het ExoActive elke onderarm. Dat komt omgerekend overeen met een ontlasting van ongeveer 5 kilo.

Door aan de vermogensregelaar te draaien is de gewenste ondersteuning in te stellen. Je kunt kiezen uit vijf niveaus en het werkgebied kan worden geselecteerd. Voor een comfortabele regeling beschikt het exoskelet over drie vooraf ingestelde werkbereiken: van het bekken naar boven, van de borst naar boven of bovenhands. Bovendien kunnen met de Festool Work-app (gratis verkrijgbaar in de App Store of Google Play Store) extra profielen voor de juiste ondersteuning worden geselecteerd. Alle textiel- en gordeldelen van het ExoActive zijn afneembaar en wasbaar. Ook kunnen alle gebruikers met een eigen gordelsysteem uitgerust worden. De adviesprijs is € 2.800,-.

Bovenhoofds Exoskelet Hilti

Het exoskelet EXO-S van Hilti biedt sterke ondersteuning voor alle bovenhoofdse, repeterende werkzaamheden, bijvoorbeeld bij het werken aan plafonds. Dit exoskelet maakt gebruik van mechanische technologie om de belasting van de schouders naar de heupen te verplaatsen, die dit gewicht beter kunnen dragen. Zie ook elders in deze uitgave voor een uitgebreide beschrijving,

Dit exoskelet is alweer de tweede generatie van exoskeletten bij Hilti, waarbij extra is geïnvesteerd in verbeteringen op het gebied van draagcomfort, design en aanpasbaarheid. Met slechts 2,5 kilo is dit één van de lichtste exoskeletten in de markt. Voordeel is dat de natuurlijke bewegingsvrijheid niet door het exoskelet wordt beperkt. Met een eenvoudige drukknop is het exoskelet aan te passen naar alle verschillende lichaamslengtes en omvang. Middels een simpele draaiknop kan de krachtinstelling geregeld worden. Deze is tevens los per arm instelbaar.

Dit exoskelet vermindert de druk op de schouders tot 60%. Er kan een neksteun aan het exoskelet worden toegevoegd om overstrekking van de nek te voorkomen. Het EXO-S heeft zijn meerwaarde bij onder meer de montage van plafonds, bovenhoofdse installaties of het schuren van wanden en plafonds. Op de website zien we een nettoprijs van € 1.567,92.

Knauf Exoskelet

Knauf werkt al enige tijd, samen met TNO en NOA, aan de vraag hoe het gebruik van een arm-ondersteunend exoskelet het werk van de stukadoor kan verlichten. Het resultaat is het Knauf Exoskelet van ontwikkelaar Skelex. Deze ondersteunt de arm met een veermechanisme bij werk met geheven armen.

Dit exoskelet is eenvoudig aan te trekken systeem met een borst- en buikgordel en aan weerszijden een schelp waar de bovenarm in wordt gelegd. Na het dichtklikken van de borst- en buikgordel worden de bovenarmen met een gesp in de schelpen gefixeerd. Je kunt de zwaarte van de ondersteuning eenvoudig instellen. Verder zijn er drie instellingen voor het draagcomfort: de lengte en breedte van het exoskelet en de armlengte. Dit exoskelet houdt verder de rug recht, waardoor er minder rugklachten ontstaan. Ook is een neksteun toe te voegen als er veel plafonds gedaan moeten worden.

Het Knauf Exoskelet is nu circa drie jaar vol in gebruik bij een aantal stukadoors. Veel gebruikers tonen zich positief over het gebruik en tot nog toe blijkt het exoskelet ook erg robuust. Mocht er toch iets kapot gaan, zijn alle delen eenvoudig te vervangen. Het exoskelet mag ook vies worden. Gipsvlekken moet je laten drogen en afborstelen. Je kunt af en toe de hogedrukreiniger erover halen om het exoskelet in zijn geheel te reinigen. Dit exoskelet is verkrijgbaar tegen een introductieprijs van € 2.500,-, inclusief één jaar garantie. Verder zijn er volgens Knauf inmiddels al 180 stuks verkocht aan voornamelijk stukadoors.

Lichtgewicht exoskeletten Auxivo

Op 7 februari 2023 ontving het Zwitserse bedrijf Auxivo de BouwBelang MKB Trofee 2023. Auxivo won de innovatieprijs voor het mkb bouw met de exoskeletten Liftsuit en de Carrysuit. De Liftsuit is een mechanisch exoskelet dat onderrug en knieën ondersteunt bij het tillen van materialen en het buigen van de rug. De Carrysuit helpt gebruikers bij het dragen van materialen.

Links de Liftsuit en rechts Riek Siertsema, voorzitter Aannemersfederatie Nederland Bouw & Infra (AFNL), met de Carrysuit.

[Bs] Links de Liftsuit en rechts Riek Siertsema, voorzitter Aannemersfederatie Nederland Bouw & Infra (AFNL), met de Carrysuit.

De Liftsuit bestaat uit robuust en duurzaam textiel dat ook in de bergsport wordt gebruikt. Elastische polymeerbanden in het exoskelet helpen bij het tillen door bewegingsenergie op te slaan en weer af te geven. Auxivo typeert de Liftsuit als ‘een laag kunstmatige spieren buiten het lichaam’. Het exoskelet weegt nog geen 900 gram.

Het Zwitserse bedrijf introduceerde de Liftsuit en de Carrysuit op de Bouwbeurs voor het eerst breed aan de Nederlandse bouw. Met succes want het ontving de BouwBelang MKB Trofee 2023. BouwBelang is het platform voor bouw en infra van de Aannemersfederatie Nederland Bouw & Infra (AFNL). De Carrysuit is voorzien van een 5,5 kilo wegend aluminium harnas, toegesneden op het ontlasten van het lichaam bij het dragen van zware voorwerpen. De exoskeletten kosten respectievelijk € 900,- (Liftsuit) en € 1.690,- (Carrysuit).

Exoskeletten: voordelen en beperkingen

Exoskeletten hebben veel voordelen voor de gebruikers, maar ze hebben ook wel wat beperkingen. Maar die zijn voor een belangrijk deel wel afhankelijk van de wijze waarop ze worden gebruikt.

Foto: Knauf.

Voordelen van een exoskelet

Lagere lichamelijke belasting
Uit ervaringen van stucadoors en plafondmonteurs blijkt dat het meest genoemde voordeel de verminderde lichamelijke belasting is bij bovenhands werken. Hierdoor treden er minder schouder-, nek- en rugklachten op. Ook is men na een dag werken minder vermoeid.

Hogere productie
Hoewel de meeste gebruikers van een exoskelet aangeven niet sneller te werken, kun je wel zwaardere werkzaamheden uitvoeren en/of zwaardere materialen hanteren. Dit kan leiden tot verhoging van de productiviteit.

Aanpasbaar
Exoskeletten zijn eenvoudig aanpasbaar aan lengte, omvang en uit te voeren werkzaamheden. Daardoor draag je altijd een exoskelet op maat. Vaak is ook een neksteun aan het exoskelet toe te voegen om overstrekking van de nek te voorkomen.

Robuust
Exoskeletten zijn over het algemeen robuust en eenvoudig schoon te maken.

Compact vervoerbaar
Een exoskelet neemt weinig ruimte in beslag, dus is eenvoudig te vervoeren.

Lagere premies
Verzekeraars zijn gevoelig voor minder uitval door ziekte of arbeidsongeschiktheid. Wellicht kan het gebruik van een exoskelet leiden tot lagere zorgpremies.

Beperkingen van een exoskelet

Het is even wennen
Voor wie een eerste keer met een exoskelet werkt, is het even wennen. Aantrekken zal de eerste keer wat oefening vergen, maar wie eraan gewend is trekt een exoskelet net zo makkelijk aan als een rugzak. Ook moet je eerst uitvogelen welke instellingen voor jou het beste zijn.

Draagcomfort
Bij warm weer kan een exoskelet wat oncomfortabel worden, vooral op plaatsen waar deze het lichaam bedekt. Maar aan de andere kant: het werk gaat ook sneller en eenvoudiger. Verder moet je rekening houden met uitstekende delen, vooral bij de schouders. In kleinere ruimten kan dit de bewegingen belemmeren.

Aanschafkosten
Een exoskelet is niet goedkoop. Je moet denken aan bedragen tussen € 1.500,- en € 2.800,-. Voor dat laatste bedrag heb je dan een actief exoskelet met een 18-volt-accu. Als je een exoskelet maar af en toe nodig hebt, is het de vraag of de aanschaf lonend is. Maar voor wie vaak bovenhoofds moet werken is het bedrag relatief laag. Ziekteverzuim of arbeidsongeschiktheid is veel duurder. En het is veel fijner werken!