Waterdichtheid blijft aandacht vragen

Tekst: ing. Frank de Groot

De opkomst van grootformaat tegels heeft ook gevolgen voor de wijze van verwerken. “De klant denkt bij grootformaat tegels: hiermee kan de tegelzetter lekker snel werken, dus dat is ook goedkoop. Maar het verwerken van grootformaat tegels is een specialisme dat veel aandacht vraagt. We praten ook niet meer over 60 x 60 cm tegels. Nee, tegenwoordig zien we 90 x 90, 1,20 x 1,20 en zelfs reusachtige tegels met oppervlakken tot wel 1,50 x 3,50 meter en een dikte van slechts 6 mm”, zegt Jan Elbert de Jong.

Productinnovatie

De voegen tussen grootformaat tegels vragen extra aandacht, alsmede de keuze van de lijm. “Tegels hadden vroeger open poriën en de specie kon zich daarin vastzetten. Tegenwoordig zijn ze volledig waterdicht. Het gevolg is onder meer dat er bijna geen specie meer wordt gebruikt voor de verwerking van tegels. Mortels bevatten vocht en dat vocht moet kunnen uittreden tijdens de verharding. Circa 35 % van het vocht wordt gebonden en de rest moet verdampen. Dan zijn veel ademende voegen voldoende voor de vochtuittreding.”
Bij grootformaat tegels is het voegoppervlak in verhouding zo klein, dat de lijm het vocht niet meer voldoende kwijt kan. “Daar heeft ARDEX wat op gevonden: een lijm waarbij het vocht tijdens de binding niet uittreedt, maar kristalliseert in het lijmbed”, zegt De Jong. Het familiebedrijf, met vestigingen in 50 landen op alle continenten, is dan ook niet voor niets gespecialiseerd in innovatieve bouwchemische producten (zoals mortels, lijmen en primers) voor onder meer ruwbouw, dekvloeren, voorbereiding ondergrond, vloer- en wandegalisaties, afdichtingen, tegels, natuursteen, vloerbedekking en parket. “Voor standaard oplossingen kun je prima bij ons terecht. Maar als het bijzonder wordt, komen wij nog eerder in beeld.”
Snelheid van werken is eveneens een punt van aandacht. In de huidige hoogconjuctuur moest alles gisteren af. “Wij hebben een bindmiddel voor cementdekvloeren ontwikkeld, waarmee de dekvloer al na 4 uur te beleggen is met tegels, natuursteen- en betonsteentegels! De droging en verharding verlopen daarbij vrijwel krimp- en spanningsvrij. Dankzij technologieën als het ARDURAPID-effect en SpeedTec kunnen onze producten in recordtijd worden verwerkt en zijn eenvoudig in de omgang. Dat versnelt de voortgang bij de bouw, verlaagt de kosten en spaart het milieu”, aldus De Jong.

Innovatieve voegmortel

Een derde innovatie is de ontwikkeling van innovatieve cementgebonden voegmortels: “Door de opkomst van donkere tegels, neemt de vraag naar donkere voegen ook toe. Denk aan tegels met een houtnerfstructuur of antraciet kleur. De bijpassende voeg moet dan bruin of antraciet zijn, waardoor er zwaar gepigmenteerde voegmortels nodig zijn. Punt is vaak dat het pigment tijdens verwerking uitspoelt door veelvuldig en te vroeg afsponzen, waardoor de voeg vlekkerig wordt. Wij hebben echter een cementgebonden voeg ontwikkeld, waarbij de kleurstabilisatie is geoptimaliseerd. Een donkere voeg blijft daardoor donker.”
Daarnaast is de sponstijd geoptimaliseerd. De Jong: “Je kunt de voegen vroeg of laat sponzen. En de voegmortel is ook nog geschikt voor tegels met een zuigende of niet-zuigende scherf, voor glasmozaïek en voor vochtgevoelige natuursteen. Feitelijk kunnen dus ook minder ervaren tegelzetters hier mee werken. Hiermee bieden we antwoord op het tekort aan vakmensen, een hoge gewenste bouwsnelheid en een hoge eindkwaliteit.”

Waterdicht

De Jong verbaast zich tot slot over de waterdichtheid van de tegelsystemen in natte ruimten in ons land. Bouwbesluit 2012 stelt eisen aan de wateropname van wanden of de vloer van een bad- of toiletruimte. Formeel gezien moet worden aangetoond, ook van tegelwerk, dat de wateropname gemiddeld niet groter is dan 0,01 kg/(m².s1/2). “Maar niemand doet dat in de praktijk. Het is ook een vreemde eis, die voorbij gaat aan het feit dat de ondergrond beschermd moet worden tegen indringend vocht. Waarom eist het Bouwbesluit niet dat de ondergrond volledig waterdicht moet zijn? Tegels vormen namelijk niet de waterdichting, maar de extra aangebrachte afdichtingslaag wel! In Duitsland moet je zelfs twee waterdichte lagen maken, alvorens je kunt gaan tegelen. Als er per ongeluk een lek ontstaat in één van de twee lagen, dan heb je de tweede nog als reserve. In ons land zeggen we alleen dat de wateropname van wanden of vloeren aan een bepaalde eis moet voldoen. Dat biedt schijnveiligheid.”
“We moeten ook in systemen leren denken”, vervolgt de verkoopleider. “In de praktijk nemen we een voorstrijkmiddel van merk A, een afdichting van merk B, de lijm doen we van C, de voegen komen van D en de kitvoegen zijn van merk E. Dat verhoogt het risico op problemen, doordat de producten van de diverse merken niet optimaal op elkaar zijn afgestemd. En wie is er verantwoordelijk voor gevolgschade, als je zoveel systemen door elkaar gebruikt? Mijn advies is dan ook: gebruik producten van hetzelfde merk. Die leveren de beste systeemprestatie.”
De verkoopleider kent de verhalen van klanten die dan roepen: “Ja, die lijmproducenten willen zoveel mogelijk lagen en systemen, dan verkopen ze ook meer!” De Jong kan zich daar aan ergeren: “We geven € 15.000,- tot € 30.000,- uit aan de inrichting van de badkamer, maar weigeren dan € 500,- extra uit te geven aan een waterdichte ondergrond. Sterker nog: als de ene aannemer € 500,- goedkoper is dan de andere, is de keus al snel gemaakt. Maar de gevolgschade en overlast bij lekkage is vele malen groter! Je laat een badkamer toch voor lange tijd maken. Doe het dan ook goed!”

Jan Elbert de Jong, Verkoopleider Benelux van ARDEX: “Waarom eist het Bouwbesluit niet dat de ondergrond volledig waterdicht moet zijn? Tegels vormen namelijk niet de waterdichting, maar de extra aangebrachte afdichtingslaag wel!”