Introvert raadhuis transformeert tot ruimtelijke school

Integraal ontwerpproces zorgt voor praktische inpassing installatietechniek  

Het Coenecoop College heeft een plek gekregen in een deel van het voormalige raadhuis van Boskoop.

Een brugdeel tussen het raadhuis en een latere uitbreiding is opengebroken voor een trappenhuis met atrium.

Onderwaater Bouwkundig Ingenieursbureau B.V. uit Alphen aan den Rijn verzorgde de coördinatie van het integrale ontwerpproces en het bouwmanagement voor de inpassing van de school in het bestaande gebouw, waarbij nauw werd samengewerkt met Ylja Kouwenhoven van YA architecten, die onder andere koos voor een aantal felle accentkleuren voor de inrichting, waarbij elke kleur een functie vertegenwoordigt. Zoals roze voor noodtrappenhuizen, rood voor trappen, blauw voor liftzone, geel voor kluisjes et cetera. In het resterende deel van het voormalige raadhuis, met onder andere de authentieke raadszaal, wordt een tweede transformatieslag gemaakt om hier de bibliotheek en enkele maatschappelijk organisaties een onderkomen te geven. Hier is Onderwaater betrokken bij de uitvoering, waarbij de coördinatie in handen ligt van Mars Interieurarchitecten. Bart Jan Onderwaater: “Het schooldeel laat zien hoe verrassend het kan zijn om in zo’n stijlvol gebouw een nieuwe functie in te passen. Iedereen die de school binnenkomt, is onder de indruk van de openheid. Een heel nieuwe sfeer, maar wel in dat vertrouwde monumentale jasje.”

In het schoolgebouw zijn veel kleuraccenten aangebracht die naar functies verwijzen.

Een groenwand en veel beplanting zorgen voor de link naar Boskoop als kwekerscentrum.

Het raadhuis dateert uit 1929, naar een ontwerp van architect D.L. Landman. Hij koos voor een bouwstijl die refereert aan de Amsterdamse School, met onder meer veel details in de roodbruine baksteengevels en opvallende piramidespits. Ook de aanwezigheid van veel natuurstenen voorzieningen geven het pand een karakteristiek uiterlijk. Niet voor niets wilde de gemeenteraad, na een motie van GroenLinks, het gebouw in het centrum van het dorp heel graag behouden en een nieuwe bestemming geven, voordat het aan de sloophamer ten prooi zou vallen.
De functie als raadhuis was enkele jaren geleden vervallen, toen de gemeente Boskoop fuseerde met de gemeente Alphen aan den Rijn. Na verschillende plannen bleek de vestiging van de onderbouw van de middelbare school een succesvolle optie, met aanvullend het plan voor de bibliotheek in het oudste gedeelte, waar de raadzaal, burgemeesterskamer, trappenhuis en gangen hun authentieke karakter voor een groot deel kunnen behouden. Voor de functie van school moest de aanbouw helemaal leeg worden gesloopt.

De school heeft met verschuifbare glaswanden veel transparantie en flexibiliteit gekregen.

Flexibiliteit

Bart Jan Onderwaater: “Hedendaags onderwijs vraagt om ruimte, openheid en flexibiliteit. Bijvoorbeeld om lokalen bij elkaar te trekken en daarna weer los te koppelen. De glazen wanden van de vaste lokalen kunnen (deels) open worden gezet en zo is de leeromgeving aanpasbaar aan het soort onderwijs dat op dat moment nodig is; in stilte, in groepsverband en in klassikaal verband. Ook is er behoefte aan allerlei zit/studeerhoekjes waar leerlingen zich even kunnen terugtrekken. Daarom moest de structuur van de voormalige ambtenarenkamers er helemaal uit om alles opnieuw in te delen. Er was sprake van behoorlijke bouwkundige ingrepen om bijvoorbeeld de brugverbinding tussen oudbouw en uitbreiding te slopen om plek te maken voor een nieuwe centrale trap. Met nieuwe staalconstructies als aanvulling op de kolommenstructuur is dat gelukt. Voorts zijn veel extra daglichtopeningen gecreëerd, onder andere door dakvensters en daklichten op de zolderverdieping te plaatsen. Hier is het lokaal voor handvaardigheid en drama ingericht. De voorheen donkere en kille ruimte is nu een favoriete, aangename plek geworden.”

Extra daglichttoetreding is op veel plekken gecreëerd.

De installatietechniek is grotendeels boven en in de nieuwe plafonds aangebracht.

Een nieuwe muur in het pand scheidt de school van de toekomstige bibliotheek. Die muur heeft een fraaie groenwand gekregen. Ook in de verdere inrichting is veel plek ingeruimd voor levend groen of groene accenten in wanden en in het meubilair, want je zit in Boskoop immers in het boomkwekerijcentrum van Nederland.” Ylja Kouwenhoven van YA architecten legt uit dat de splitsing in twee gebouwdelen mogelijk is geworden door een extra lift in het authentieke gedeelte te installeren, waar deze in de nieuwere uitbreiding al aanwezig was. “Daardoor kunnen school en de bibliotheek gescheiden naast elkaar bestaan. Die scheiding gaf ook de mogelijkheid om de bestaande loopbruggen tussen bibliotheek en school weg te halen, waardoor een ruime, lichte en open aula mogelijk was. De aula is het hart van de school. Vanuit deze lichte, ruime omgeving zijn verschillende verdiepingen en ruimten zichtbaar en komen leerlingen samen, lunchen ze, ontspannen ze en leren ze. De nieuwe trap heeft door de breedte en uitstraling naast een transportfunctie ook een verblijfsfunctie gekregen. Dit draagt bij aan het idee om van de aula een prettige verblijfsruimte te maken.”

Nieuwe installaties voor luchtbehandeling en verwarming.

Praktische plek voor installatietechniek

Qua exterieur mocht van opdrachtgever Alphen aan den Rijn niet veel aan de uitstraling van het monumentale gebouw worden verstoord. De installatietechniek moest onopvallend worden ingebracht, óók in het interieur van de school. Onderwaater: “Dat is samen met ADEK Installatie Advies, Ponsioen Installatie Techniek en DME Installatie Groep goed gelukt. Alleen op zolder zie je de ventilatiekanalen, in de overige ruimten is het gros van de installatietechniek verstopt boven de nieuwe verlaagde plafonds. Dat bleek een praktische oplossing.”
De techniek heeft al in het ontwerp een logische plek gekregen, tevens in samenhang met bouwfysische oplossingen. “Zo is de schil geoptimaliseerd. Het dak is opnieuw geïsoleerd en de nieuwe dakvensters en daklichten hebben een hoogwaardige beglazing gekregen. Daarmee werd de energiebehoefte al fors naar beneden geschroefd. Voorts zijn zonnepanelen geplaatst. We hebben gekeken naar bronnering en een WKO-installatie, maar zo’n investering bleek niet lonend. We kiezen uit de verschillende duurzame opties oplossingen die haalbaar en betaalbaar zijn. Je hebt namelijk rekening te houden met het budget. De gemeente heeft beslist een behoorlijk budget voor de transformatie uitgetrokken, maar je moet de investering wel kunnen terugverdienen. Ook zonder allerlei ‘hightech’ oplossingen is het een energiezuinige, comfortabele en frisse school geworden.”

In het technieklokaal zijn de installaties in het zicht gelaten.

Binnen het integrale ontwerpproces was het wel puzzelen om met name de luchtbehandelingskanalen en -kasten in te passen. “Een schoolfunctie conform klasse 2 Frisse Scholen en een maximum van 220 leerlingen vergen een flinke capaciteit aan luchtbehandeling. Het is passen en meten geworden boven de verlaagde plafonds. Voor de verwarming is gekozen voor een cv-installatie, waarbij de nieuwe radiatoren netjes onder de ramen pasten. Vloerverwarming is te traag voor scholen, zo is mijn ervaring na meerdere renovaties van schoolgebouwen. Koeling is niet aangebracht. De ramen kunnen open en kunnen bovendien worden verduisterd. Voorts is zonwering aangebracht en de geïsoleerde schil met veel steenachtig materiaal houdt de school redelijk koel. Bovendien is de school in de zomer dicht.”

Vier lichtscenes

De E-voorzieningen zijn geheel vernieuwd en overal is ledverlichting gekomen. De lichtsturing moest daarbij eenvoudig qua bediening zijn. Een DALI-uitvoering was een eis van het bouwteam. De sturing van verlichting en zonwering zijn geïntegreerd in één bediening. Er kunnen daarnaast alarm- en storingsmeldingen binnenkomen voor de lift, het luchtbehandelingssysteem, de mindervalide (MIVA) toiletten en inbraakbeveiliging. In de ruimtes zijn aanwezigheidsmelders aangebracht met een daglichtregeling. Het resultaat is dat op één bedieningspaneel, in het kantoor van de conciërge, alles kan worden bediend en gemonitord. In de ruimtes zijn de zonwering en de verlichting wel handmatig te bedienen; dat is gemakkelijk voor de docenten. Deze kunnen voor de verlichting altijd vier lichtscenes zelf instellen, al naar gelang de behoefte.

Zonnepanelen op het dak.

Onderwaater besluit: “Tevens zijn overal brandmelders aangebracht. Omdat sprake is van een open structuur hebben wij de brandcompartimentering helemaal opnieuw ingedeeld. Het aantal leerlingen en docenten ligt ook beduidend hoger dan het aantal gemeenteambtenaren dat voorheen in dit gebouwdeel was ondergebracht. Het gebouw is door de openheid nauwelijks nog herkenbaar. Je ziet dat ouders met hun kinderen hier op open dagen binnenkomen en dan blij verrast zijn hoe dit introverte deel van het voormalige raadhuis is getransformeerd tot een lichte, uitnodigende omgeving.”