IJshutjes op Canadese meren
Op bevroren meren in heel Canada verschijnen iedere winter opnieuw de meest bijzondere ijsvissershutten. Soms een paar bij elkaar, soms hele dorpen, maar altijd voor een korte tijd. Als de dooi intreedt, is het seizoen voorbij. De meeste vissers hebben de ijshutjes in hun achtertuin gebouwd van afvalmateriaal. Ze gebruiken bierblikjes, zeildoeken en verkeersborden. Maar ook een oude wasmachine kan nog prima dienstdoen als houtkachel.
Tekst: Ir. Marcel van Mierlo
“In een bepaald gebied vind je vaak vergelijkbare hutten, omdat mensen elkaars stijlen kopiëren”, zegt Richard Johnson, fotograaf en specialist op het gebied van ijshutjes. “In Nova Scotia kan er bijvoorbeeld regen vallen, door de aanwezigheid van de oceaan. Hierdoor kan de hut bevriezen. Die hutten zijn daarom klein en gemakkelijk te verplaatsen. Saskatchewan heeft het hoogste aantal pick-uptrucks per hoofd van de bevolking in het land. De hutten passen daar naadloos in de laadruimten.”
Niemand weet wanneer de ijshutten voor het eerst verschenen. Maar op de muren van een hotel in Sainte-Anne-de-la-Perade, Quebec, hangen foto’s uit de jaren ‘40 van de vorige eeuw waarop paarden te zien zijn die ijsschuilplaatsen op sleeën slepen. De stad heeft tegenwoordig een dorp met huurhutten die elektriciteit van het vasteland halen en ‘s nachts de bevroren rivier verlichten.
Reflectoren en ijsboren
De huisjes zijn allemaal verschillend. Sommige hebben bijvoorbeeld verwarming. Je kan er ook televisie, een satellietontvanger of kingsize bed aantreffen. Vaak zegt de uitstraling iets over de gebruiker: een grappige vorm of tekening op de wand, een simpele kubus of een hutje, dat eruitziet als een toilet. De huisjes worden zelfs gebruikt door hele gezinnen en zo ontstaan complete winterdorpen in Canada, inclusief restaurant, speelveld en huurhutjes.
Vissershutjes hebben een opening in de vloer. De vissers zagen daaronder een gat in het ijs, waarvan de afmeting varieert en afhankelijk is van het gebruik van een vislijn of een speer om te vissen. Vroeg in het seizoen claimen de lichtste constructies als eerste de favoriete plekken. De hutjes moeten zwaar genoeg zijn om de harde wind te weerstaan en licht genoeg om te worden vervoerd. Richard: “De grootte van de pick-uptruck of sledebasis beperkt de schaal.” Voor extra veiligheid worden reflectoren aangebracht op de hutjes. Die verbeteren de zichtbaarheid in de nacht voor voorbijrijdende sneeuwscooters.
Op het bevroren meer is ijsbeoordeling een wetenschap. Een ijsboor en een meetlint zijn van onschatbare waarde om de veiligheid te kunnen meten. Veel vissers hebben standaard kleine ijspriemen bij zich om zich naar steviger ijs te slepen als ze er doorheen vallen. Het seizoen verandert sinds enkele jaren. Vroeger had men van januari tot maart, tien weken vast ijs. Nu zijn er soms nog maar drie weken. In Thunder Bay was het in februari 2017 10 ºC en was er water zichtbaar op het ijs. Richard: “Dat was tien jaar geleden ondenkbaar.”
Excentrieke verschillen
Opvallend zijn de grote verschillen tussen de huisjes. Hoewel ze allemaal min of meer vasthouden aan de basale, archetypische huisvorm, zijn er vaak excentrieke verschillen. De ene hut heeft bijvoorbeeld een mansardedak. Een andere hut is helderblauw geverfd en heeft het logo van Maple Leafs op een muur. Maar er is er ook eentje gekanteld. Je moet naar binnen kruipen door het gat waar oorspronkelijk door werd gevist. Het vissen gebeurt nu door de deur, die op het ijs ligt. En er is er een die groen is geverfd en een enorme afbeelding heeft van een groene huilende wolf en een gele maan. En wat te denken van de gele hut op de propaantank. Richard: “Hier moet nog een visgat worden gegraven, waarna het huisje wordt neergezet op het ijs en de tank wordt aangesloten. Elke hut foto is een portret van de eigenaar van de hut – zonder de eigenaar”, glimlacht Richard Johnson.
Bron: Richard Johnson, Ben Weeks
Fotograaf en ijshutten specialist Richard Johnson
Fotograaf Richard Johnson heeft een indrukwekkende studie gemaakt van ijsvissershutjes en ijsvisssersdorpjes, met als resultaat een bijna oneindige serie fantastische foto’s. Met zijn jarenlange ervaring en prachtige fotogalerij mag hij zich specialist noemen in de koele wereld van Canadese hutjes op het ijs.
Richard leerde al vroeg om zijn spullen op een slee te dragen, in plaats van in een rugzak. Hij ziet hoe de ontwerpen van ijshutjes in de loop van de jaren veranderen, maar fotografeert alle hutjes op dezelfde manier: schone achtergrond, dezelfde horizonlijn en statief. Zijn grootste angst is om te verdrinken en daarmee wordt hij elke keer geconfronteerd dat hij het ijs op stapt: “Maar het is het risico waard om de unieke plaatjes te kunnen schieten.”
Wat kunnen we leren van ijshutjes?
Ook aan deze hutjes worden eisen gesteld. Ze moeten niet alleen een gat in de vloer hebben om te vissen, ze moeten ook de harde wind kunnen weerstaan en eenvoudig gedemonteerd en vervoerd kunnen worden. Je gebruikt ze immers maar een paar weken per jaar. Toch zijn ze allemaal verschillend en hebben ze een uitgesproken eigen identiteit. En zo ontstaan in Canada ieder jaar opnieuw kleurige kleine dorpjes op het ijs. Een inspiratiebron voor zelfbouwers.
BouwTotaal en Slim Ruimtegebruik
Sinds 2013 laat Ir. Marcel van Mierlo in iedere uitgave van Bouwtotaal een oplossing zien van slim ruimtegebruik. Inmiddels zijn al meer dan 60 kleine gebouwtjes door hem in de spotlights gezet, variërend van Tiny Houses tot tuinkantoortjes en van muziekstudiootjes tot ruimte voor mantelzorg. De eerste 40 artikelen zijn verzameld in twee rijk geïllustreerde hard cover bundels: SLIM RUIMTEGEBRUIK en SLIM RUIMTEGEBRUIK 2 (ook verkrijgbaar als e-book). Meer informatie vindt u op: www.bouwtotaal.nl/slim-ruimtegebruik-2. Zijn derde bundel met twintig kakelverse voorbeelden is net uit en kan je als e-book bestellen door een mailtje te sturen naar levenintuinen@gmail.com.
Marcel houdt van zeilen, bijen en kleine gebouwtjes en heeft een apart podium opgericht voor kleine bouwsels, zo klein dat ze soms zelfs in de tuin passen: www.levenintuinen.nl. Hij is vaste medewerker bij Klein Wonen Magazine en heeft in 2017 samen met Tiny House pionier Marjolein Jonker het platform TinyFindy opgericht, waar vraag en aanbod van Tiny Houses elkaar vinden.
