Veilig, gezond en met plezier werken in de bouw

Tekst: ing. Frank de Groot, met dank aan Volandis en BouwBeurs
Beeld: Volandis

Volandis is het kennis- en adviescentrum voor de Bouw & Infra en Afbouw. De organisatie is gericht op het ondersteunen van werkgevers en werknemers bij hun invulling van arbeidsveiligheid en duurzame inzet. De missie van Volandis is dan ook: ‘Elke vakkracht in de Bouw & Infra gaat gezond met pensioen!’

“Wij zijn een non-profit organisatie, opgericht door cao-partijen Bouwend Nederland, Aannemersfederatie Nederland (AFNL), Vereniging van Waterbouwers, WoningBouwers NL, FNV Bouwen & Wonen en CNV Vakmensen. Onder duurzame inzetbaarheid verstaan we natuurlijk veilig en gezond werken, maar ook een belangrijke factor is werkplezier. Wij ondersteunen werkgevers en medewerkers met advies. Daarnaast kunnen ze gebruikmaken van tools, zoals een DIA (duurzame inzetbaarheidsanalyse), PAGO (periodiek arbeidsgezondheidskundig onderzoek), gratis toolboxen of adviesbladen”, vertelt Sandra Schouten.

Sandra Schouten, teamleider Marketing & Communicatie bij Volandis: “We zetten ons ervoor in dat zoveel mogelijk mensen in de bouw op een gezonde, veilige en prettige manier hun pensioen halen.”

Integrale aanpak

In de bouw spelen verschillende onderwerpen. Deze onderwerpen staan samengevat in het Bedrijfstakverslag 2021 dat Volandis onlangs publiceerde:

• Meer dan 50% van de medewerkers geeft aan dat zij op het werk te maken hebben met onveilige situaties. Toch denken medewerkers in de sector dat er geen extra veiligheidsmaatregelen nodig zijn om dit te voorkomen. Bronaanpak zou leidend moeten zijn, gedrag blijkt lastig te sturen.
• Blootstelling aan stof komt het meest voor. Medewerkers die aangeven vaak te maken hebben met blootstelling, melden grofweg twee keer zo vaak luchtwegklachten. Als zij ook nog eens roken, hebben ze grofweg drie keer zo vaak luchtwegklachten als rokende werknemers die nooit of soms aan gevaarlijke stoffen worden blootgesteld. Medewerkers in de bouw roken tot hun 25e jaar meer dan gemiddeld in ons land, daarna duidelijk minder.
• 40% van de medewerkers beweegt te weinig intensief. Tweederde van de medewerkers is te zwaar tot veel te zwaar. Het risico op chronische aandoeningen in de bouw door overgewicht en obesitas blijft hoog.
• Het verzuim blijft in de sector nagenoeg stabiel, corona heeft hier nauwelijks invloed op gehad. 5,6% van de bouwplaatsmedewerkers heeft een ongeval tijdens het werk gehad. Hiervan moest 70% verzuimen van het werk.
• Meer dan ongevallen is fysieke belasting een grote oorzaak van klachten en verzuim. Maar ook veel zitten is ongezond. Gezondheidsklachten over de jaren heen nemen voor de meeste leeftijdscategorieën af, behalve voor de ouderen.
• De werkdruk- en stressbeleving is met name onder UTA-medewerkers hoog. Medewerkers ervaren minder stress en werkdruk als hun leidinggevende in staat is conflicten op te lossen en hen waardering en erkenning geeft.
• Personeelskrapte is een terugkerend probleem. Medewerkers kunnen meer eisen stellen. Naast industrialisatie van de bouw, zullen werkgevers vol in moeten zetten op behoud van personeel.
• Medewerkers zijn bereid met hun ontwikkeling aan de slag te gaan mits het doel helder is en zij gemotiveerd blijven. Met een Skills Paspoort kunnen medewerkers hun eigen ontwikkeling vastleggen.
• Het opleidingsniveau blijkt onderscheidend op de diverse thema’s, zoals omgaan met veranderingen, kans op baanverlies, maar vooral ook op het werkvermogen en de kans op vroegtijdige uitval. De kans op vroegtijdig uitval bij praktisch geschoolden is 21% tegenover 4% bij hoger opgeleiden.

PAGO-onderzoek door een arts.

Lichamelijke belasting

Margo Caspers, ergonoom bij Volandis: “Lichamelijke ofwel fysieke belasting is in de Bouw & Infra een grote oorzaak van klachten en verzuim. Om de belasting omlaag te brengen of te voorkomen is het belangrijk om te kijken of het werk anders gedaan kan worden.”

“Uit die lijst blijkt dat er meerdere uitdagingen zijn: zowel nu als in de toekomst”, zegt Margo Caspers, ergonoom bij Volandis. Lichamelijke ofwel fysieke belasting is in de Bouw & Infra een grote oorzaak van klachten en verzuim. Fysiek belastende werkzaamheden komen regelmatig voor. Denk hierbij aan zwaar tillen, duwen of trekken of werken in ongunstige houdingen, zoals lang werken op de knieën of staan, maar ook lang zitten (beeldschermwerk). Daarnaast zijn blootstelling aan trillingen door gereedschap en materieel lichamelijk belastend, evenals weersinvloeden en lawaai. Conditie, vermoeidheid en herstel zijn van invloed op de ervaren belasting en klachten.

De ontwikkeling van (arbeidsvriendelijke) hulpmiddelen en werkmethoden staat gelukkig niet stil. Over de afgelopen tien jaar is een licht stijgende trend te zien in het niet of nauwelijks voorkomen van ‘zwaar tillen, duwen, trekken of dragen’. De aandacht voor de problematiek en toenemende mechanisatie boekt resultaat. Op de website avh.volandis.nl staan tal van arbovriendelijke (hulp)middelen genoemd die het werk veiliger, lichter en gezonder maken.

Margo: “Om de belasting omlaag te brengen of te voorkomen is het belangrijk om te kijken of het werk anders gedaan kan worden. Te denken valt aan andere werkmethoden en/of het gebruik van andere materialen, die de lichamelijke belasting voorkomen dan wel sterk verminderen en de bronaanpak binnen de arbeidshygiënische strategie. Automatisering en mechanisatie komen dan als eerste in aanmerking. Hierdoor vermindert de lichamelijke belasting, maar leidt wel vaker tot verhoging van het werktempo en tot minder afwisselende activiteiten.”

Risico’s verminderen

PAGO-onderzoek door arts.

Vanuit de Arbeidsomstandighedenwet (Arbowet) is de werkgever verplicht gevaren volgens de arbeidshygiënische strategie aan te pakken. Sandra: “Die aanpak begint bij het weghalen van de bron, bijvoorbeeld door een alternatief. Als dat niet kan, dan moeten er technische of organisatorische matregelen genomen worden die ervoor zorgen dat de werknemers beschermd worden tegen blootstelling, de zogenaamde collectieve maatregelen. Bijvoorbeeld het gebruiken van gereedschap met afzuiging; hierdoor worden zowel gebruiker als collega’s die dichtbij aan het werk zijn, minder blootgesteld. Geeft dat nog onvoldoende bescherming dan neemt de werkgever individuele maatregelen die een individuele werknemer beschermen tegen blootstelling. Denk aan het verkorten van blootstelling door taakroulatie. Pas als alle andere maatregelen onmogelijk of ontoereikend zijn, is het gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen aan de orde. De werkgever is verplicht deze aan de werknemers ter beschikking te stellen. De werknemers zijn verplicht deze dan ook te gebruiken. Volandis kan werkgevers hierbij ondersteunen.”

PAGO gehoortest.

Volandis op de BouwBeurs

PAGO oogtest.

BouwBeurs 2019 was voor Volandis een groot succes, mede dankzij de ludieke actie Kraak de Kluis. Sandra: “Veel bezoekers zullen zich dat nog herinneren. Er zaten – met dank aan verschillende sponsors – mooie prijzen in de kluis, waaronder gereedschapssets. Het was ongelofelijk druk in en rondom onze stand, dus we hebben enorm veel mensen bereikt. We gaan voor een herhaling van dat succes op het terras achterin hal 11 en vandaar dat we de kluis weer meenemen. Bij ons maken bezoekers met een kluiscode kans op (arbovriendelijke) middelen en ze kunnen zich laten informeren over onze gratis preventiezorg.”

“Eén van andere redenen waarom we ons op de beurs willen laten zien, is dat alle 140.000 werknemers die onder de cao Bouw & Infra vallen, iedere vier jaar een uitnodiging voor een preventief medisch onderzoek krijgen. Krijgen mensen na dat PAGO bijvoorbeeld een leefstijladvies, dan is het belangrijk dat we hen regelmatig spreken. Zo beperken we het risico dat ze alsnog uitvallen of dat hen wat overkomt. Onze stand is bemenst door adviseurs die iedere dag weer overal in het land in gesprek gaan over duurzame inzetbaarheid.”

“De Bouwbeurs is ook een geweldig podium om onze kennis over veilig en gezond werken te delen via de sessies in het Cirkel Theater. We zetten ons ervoor in dat zoveel mogelijk mensen in de bouw op een gezonde, veilige en prettige manier hun pensioen halen.”

Bron: Bouwbeurslive.nl

Volandis
www.volandis.nl
Standnr. 11.F064 (Hal 11)