Groen dak: winst voor klimaat en bewoner

Bloemendak Nemo Amsterdam. Foto: Koninklijke Ginkel Groep.

Op een warme dag kan het in de stad tot zeven graden warmer worden dan op het platteland. Dit fenomeen wordt ook wel het ‘stedelijk hitte-eilandeffect’ genoemd. Op de kaart van het stedelijk hitte-eilandeffect van de Klimaateffect Atlas gloeien alle steden rood-oranje op. Dit houdt in dat daar de gemiddelde luchttemperatuur minstens 1 graad Celsius hoger is vergeleken met omliggende landelijke gebieden.

Naast het aanleggen van parken, kunnen groene platte en hellende daken een oplossing bieden tegen hittestress in de stad. Daarbij wordt onderscheid gemaakt tussen extensieve en intensieve groene daken. Extensieve daken zijn dunne daken waar weinig onderhoud voor nodig is, zoals het sedumdak. Hierbij worden sedummatten uitgerold op een dunne onderlaag. Een kruidendak is ook extensief, maar heeft een dikkere onderlaag nodig.

Intensieve groene daken zijn dikke daken waar veel beheer voor nodig is. Deze daken zijn zwaar en dragen diverse planten, struiken en zelfs bomen. Ze kennen een grotere diversiteit aan plantensoorten en geven ruimte voor recreatief gebruik omdat toegang tot dit dak, in tegenstelling tot een extensief dak, mogelijk is.

De aanwezigheid van vegetatie op het dak kan leiden tot een daling van de binnentemperatuur van het gebouw tot maar liefst 4 graden Celsius dankzij het verdampen van water. Intensieve groene daken kunnen daarnaast ook bijdragen aan de isolatie van de woning door de dikke vegetatie en substraatlaag.

Figuur 1. Functies van groene daken. Bron: ABN AMRO.

Effecten in Amsterdam

Steden zoals Amsterdam, waar relatief weinig groen is en het stedelijk hitte-eiland-effect hoog, kunnen daarom profiteren van groene daken. De gevoelstemperatuur op een hete zomerdag is op een aantal plekken in Amsterdam in de huidige situatie al 49 graden Celsius. Volgens de Klimaateffect Atlas zullen deze plekken zich uitbreiden en de temperaturen oplopen tot wel 53 graden Celsius (Zie Figuur 2). In de kaart over de gevoelstemperatuur is vegetatie op gebouwen en gevels niet meegenomen, echter laten de locaties van de groene daken zien dat de verkoeling in de binnenstad hoognodig is.

Een hoge gevoelstemperatuur duidt op een verhoogd risico op hittestress en hittegerelateerde gezondheidsproblemen voor de inwoners. Door meer groene daken aan te leggen in de kritische gebieden zou de (toekomstige) hittestress aanzienlijk kunnen worden verlaagd. Initiatieven als het ‘Green Light District’, vanuit onder andere de Gemeente van Amsterdam en TU Delft, zijn momenteel bezig met het verduurzamen en vergroenen van de Amsterdamse binnenstad.

Figuur 2. Gevoelstemperatuur in Amsterdam huidig en in 2050. Bron: Klimaateffect Atlas en Groene daken kaart van Gemeente Amsterdam. Dit betreft alleen de groene daken die geregistreerd zijn door de gemeente.

Rendement van het dak

Buiten het effect van de vermindering van hittestress, kennen groene daken ook een aantal financiële voordelen. Een groen dak kan bijvoorbeeld de energieprestatie van een woning verbeteren en bijdragen aan een hoger energielabel. Met de duurzaamheidskorting van ABN AMRO kan een energielabel B of hoger leiden tot 0,10 – 0,15 procent korting op de hypotheekrente.

Ook kan een groen dak veel water opvangen waardoor de kans op waterschade aan het huis wordt verkleind. Dit kan minder schadeclaims en een lagere premie voor de woonhuisverzekering opleveren. Daarbij beschermt een groen dak de dakbedekking tegen Uv-straling waardoor het dak langer meegaat.

Een kosten-batenanalyse toont aan dat een extensief groen dak gedurende de verwachte levensduur van 50 jaar een netto-voordeel van 12.100 tot 19.400 euro (zie tabel) oplevert, uitgaande van een woning van 75 vierkante meter. Hierbij zijn de aanleg-, onderhoud- en vervangingskosten van het dak inbegrepen. De baten bestaan uit kostenbesparende baten, zoals energiebesparing en de verdubbelde levensduur van de dakbedekking, evenals maatschappelijke baten zoals regenwater afvoerregulatie en verbetering van de luchtkwaliteit. Het energiebesparende vermogen van het groene dak en de verdubbelde levensduur van de dakbedekking maken zo’n 50 procent uit van de totale baten. Bij een woning met zonnepanelen komt hier 324 tot 360 euro per zonnepaneel bij.

Bovendien verstrekken sommige gemeentes of provincies een subsidie voor de aanlegkosten van een groen dak tot wel 40 euro per vierkante meter. De voorwaarden voor een subsidie verschillen echter per gemeente. Het waterbergend vermogen van het groene dak is voor het verstrekken van subsidies vaak een belangrijke eis.

Aannames bij kosten-baten analyse extensief groen dak

Legenda: Paars, bron: The economic value of green roofs: A case study using different cost–benefit analysis approaches – ScienceDirect

• * Regenwater afvoerregulatie is in geld uitgedrukt aan de hand van een gemiddeld waterbergingsvermogen van 51% met een gemiddelde jaarlijkse neerslag van 874 mm, wat 0,31 m³/m²/jaar meer bergingscapaciteit betekent dan een verhard dak. De monetaire waarde van afvalwaterzuivering is 1,01 €/m³.
• ** Uitgegaan van isolatiewaarde van 8,5 kWh per m² met een energieprijs van 0,36 – 0,40 €/kWh.
• *** Uitgegaan van een geluidsreductie van 5 decibel. De geluidsvermindering binnenshuis is gemonitariseerd aan de hand van de marktprijs van technische isolatie met een effect vergelijkbaar met dat van groene daken. De prijs wordt voor het eerste jaar gemeten als een vervangingswaarde voor de verbetering van de geluidsisolatie binnenshuis.
• **** Gemiddelde prijs per vierkante meter in Nederland is ongeveer 3.000 €/m².