Bouwfouten
Houten begane grondvloer
Oudere woningen kunnen nog een houten vloer hebben. Deze houten vloeren kunnen heel lang meegaan. In Amsterdam bijvoorbeeld zijn nog veel panden voorzien van een houten vloer, zonder enige gebreken. Bij aanpassingen aan de woning kan dat echter ineens veranderen. Controleer daarom altijd de kruipruimte!
Ir. Gerton van Middendorp
Bureau voor Bouwpathologie BB
De kruipruimte wordt door de meeste mensen (denk ik) wel gezien als één van de belangrijkste onderdelen van de woning waar je eigenlijk geen gebruik van maakt. Zeker bij het kopen van een woning is het van belang. Zelf wil je bij het wonen namelijk zo min mogelijk de kruipruimte betreden. Hierdoor is het goed om te weten hoe risicovol de kruipruimte is met betrekking tot bijvoorbeeld houtrot, juist bij aankoop van een woning. Als er dan toch iets aan de hand is met de fundering of met de begane grondvloer kan dat namelijk ingrijpende gevolgen hebben. Hierdoor kan het de onderhandelingspositie voor de aankoop van een woning veranderen.
Als bouwpatholoog betreed je regelmatig kruipruimtes van oude woningen met een houten begane grondvloer. Deze houten vloeren worden bij nieuwbouw (als het goed is) niet meer toegepast, omdat er dan niet voldaan wordt aan Bouwbesluit 2012. Daarin is namelijk een eis opgenomen over de luchtdichtheid van de begane grondvloer. Door deze eis heeft een eventueel muf kruipruimteklimaat geen (of in ieder geval aanzienlijk minder) invloed op het klimaat in de woning zelf.
Gebreken bij houten begane grondvloer
Gebreken bij een houten begane grondvloer worden veelal veroorzaakt door een langdurig hoge relatieve luchtvochtigheid, oftewel het klimaat in de kruipruimte. Als er door woningaanpassingen minder geventileerd wordt, betekent dit ook minder vochtafvoer uit de kruipruimte. Hierdoor zal de luchtvochtigheid hoger worden dan in oorspronkelijke situatie waardoor hout kan gaan rotten. Maar ook kan een metselwerk fundering minder goed drogen, waardoor optrekkend vocht hoger kan komen. Door dit optrekkende vocht kunnen er op de begane grond ongewenste vocht- en/of schimmelaftekeningen onder aan de gevel vertonen.
Bij het langdurig optreden van een hoge luchtvochtigheid zullen houten balken, zoals gezegd, gaan rotten. Ook kunnen schimmels en/of zwammen (bijvoorbeeld de kelderzwam, zie foto) zich in de kruipruimte vestigen. Een aantal mogelijke oorzaken van een slecht(er) kruipruimteklimaat zijn hierna benoemd.
Aanbouw
Bij veel woningen wordt een aanbouw gerealiseerd voor bijvoorbeeld een grotere woonkamer. Hierbij is het van belang dat de bestaande kruipruimte voldoende geventileerd blijft. De achtergevel van een aanbouw moet dus een ventilatiekoker opgenomen worden, maar bij de bestaande achtergevel zal ook een opening gerealiseerd moeten worden. Als dit niet (goed) wordt toegepast zal er sprake zijn van onvoldoende ventilatie in de kruipruimte.
Als men bij het realiseren van een aanbouw vergeten is om de kruipruimteventilatie door te zetten, kan de kruipruimte ook alsnog aangesloten worden op de mechanische afzuiging van de woning. In dat geval blijft de kruipruimteventilatie via de gevel-roosters noodzakelijk als ventilatietoevoer, maar kan de hoeveelheid ventilatie wel beter gereguleerd worden. Het kan dus ook gezien worden als verbetering! Het is namelijk in mindere mate afhankelijk van de windsnelheid en windrichting. Het afvoerpunt moet in dat geval wel nabij de aanbouw aangebracht worden.
Een aannemer die deze oplossing ook wilde toepassen heeft vanuit de meterkast een PVC-buis recht naar beneden gestoken (zie foto), maar dit is geen goede oplossing. De lucht wordt dan namelijk afgezogen vlak bij de voorgevel, waar de lucht de kruipruimte in komt. In het grootste deel van de kruipruimte vindt dan geen/nauwelijks luchtcirculatie plaats. Hierbij is het dus noodzakelijk om het (ingeregelde) ventiel zo ver mogelijk van de ventilatieroosters te positioneren om alsnog een deugdelijke kruipruimteventilatie te realiseren.
Renovatie
Bij een renovatie kan er plaatselijk een aantal vloerbalken vervangen zijn door onbehandeld hout. Deze onbehandelde balken zijn extra gevoelig voor hoge luchtvochtigheid en zullen sneller gaan rotten. Ook kan er bij renovaties geïsoleerd zijn, waardoor het klimaat in de kruipruimte kouder wordt en de relatieve luchtvochtigheid dus hoger wordt. De relatieve luchtvochtigheid is namelijk afhankelijk van de temperatuur. Hierdoor kan schade optreden aan de vloerbalken.
Lekkende leidingen
Als de CV-ketel regelmatig bijgevuld moet worden is er waarschijnlijk sprake van lekkende koppelingen. Als deze koppelingen in de kruipruimte lekken zorgt dat niet direct voor schade, maar hierdoor kan de luchtvochtigheid in de kruipruimte weldegelijk stijgen. Hetzelfde geldt overigens voor een lekkage; door het lekkende water kan ook de relatieve luchtvochtigheid hoger geworden zijn. Bij aankoop van een woning zijn lekkages normaliter wel opgelost of worden deze vermeld. Als er in het verleden een lekkage is opgetreden voor langere tijd kan de vloer zijn aangetast. Het inspecteren van de kruipruimte kan dan ook zeker geen kwaad.
Aandachtspunten
Bij het kopen van een woning is het raadzaam deze bouwkundig te laten keuren. Maar als u zelf een risicovolle situatie kunt herkennen zal dit verassingen voorkomen. Een (oudere) woning met een houten vloer kan in combinatie met onderstaande aspecten aanleiding zijn om de kruipruimte eerst goed te (laten) inspecteren:
- Als er op het energielabel staat dat de vloer geïsoleerd is.
- Als de woning is voorzien van een aanbouw.
- Als er binnen vochtaftekeningen zichtbaar zijn op de wanden nabij de begane grondvloer.
- Als er geen roosters voor kruipruimteventilatie zichtbaar zijn in de gevel(s).
- Als de roosters of openingen in de gevel niet meer open zijn.
- Als de begane grondvloer bij het belopen erg doorbuigt of kraakt.
- Als de CV-ketel regelmatig bijgevuld moet worden en de leidingen door de kruipruimte lopen.
- Als er sprake is (geweest) van een lekkage.