UN en Yale verbeteren de wereld
“Wereldwijd wonen ongeveer een miljard mensen in ontoereikende huisvesting, vaak zelfs zonder toegang tot energie en sanitaire voorzieningen”, zeggen United Nations Habitat & Environment en Yale, school of architecture. “Het bieden van fatsoenlijke leefomstandigheden en huisvesting is een belangrijk onderdeel voor duurzame ontwikkeling, maar we moeten wel rekening houden met de impact die de huisvestingssector heeft op onze planeet.” Met de Ecologische Leef Module (ELM) openen ze nieuwe wegen naar deze duurzame ontwikkeling van huisvesting.
Tekst: Ir. Marcel van Mierlo
Beeld: David Sundberg, Esto
“De huisvestingssector verbruikt circa 40% van de totale hulpbronnen van de planeet en draagt bij aan meer dan een derde van de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen”, vertellen de onderzoekers. Nieuwe slimme huisvestingsoplossingen zijn dus hard nodig. Om de noodzaak van innovatie onder de aandacht te brengen, werkten UN Environment, UN Habitat, Yale University School of Architecture en Yale Centre for Ecosystems in Architecture samen met Gray Organic Architecture aan een nieuwe ecologische leef module (ELM) van 22 vierkante meter. Het eerste prototype heeft in de zomer van 2018 op het VN-plein in New York City gestaan.
Zo’n klein gebouwtje vraagt om slimme oplossingen voor meervoudig ruimtegebruik. Een bewegend houten wandpaneel fungeert voornamelijk als beveiliging en privacy scherm, maar bevat ook een opklapbare tafel die kan dienen als eettafel. De ingebouwde bank biedt plaats aan maximaal vier personen en bevat verborgen opbergvakken en twee slaapplaatsen. ELM kan snel overschakelen van woonruimte naar commercieel gebruik door het frontpaneel te kantelen van een horizontale naar een verticale positie. De leefruimte verandert zo eenvoudig in een winkel met een aanrecht.
Eten uit de muur
Dit project introduceert veel nieuwe technologieën om schone energie, drinkbaar water, gezonde lucht, biologische materialen en voedsel te leveren. Het huisje maakt bijvoorbeeld gebruik van aanpasbare constructies op basis van vernieuwbare, lokaal geproduceerde, materialen. Bovendien wordt ter plekke genoeg zonne-energie opgevangen voor de vier bewoners. En wordt water geoogst en gezuiverd uit vochtige lucht. Ook de binnenlucht wordt apart gezuiverd. Een muur met groente en fruit maakt het biologische plaatje compleet. De prestaties van de woning worden bewaakt met een sensornetwerk.
De Microvegetatie-gevel staat voor zelfvoorzienende landbouw. Hier groeien verse groenten en fruit op kleine schaal. Op het dak wordt regenwater verzameld, dat wordt gebruikt voor de irrigatie van deze groene gevel. Het systeem vereist maar weinig onderhoud door de bewoners. Verschillende waterreservoirs zorgen namelijk voor een voortdurende toevoer van vocht naar de eetbare planten, waaronder blad-, vrucht- en knolgewassen.
Zuinig met zon en water
Integrated Concentrating Solar Facade (ICSF) is een fotovoltaïsch systeem dat zo zuinig mogelijk omgaat met zonne-energie. Het systeem produceert elektriciteit met een geconcentreerde PV-cel en vangt veel van de resterende zonne-energie op als warmte voor warm water, ruimteverwarming en zonnekoeling. Dit vermindert de opwarming van het gebouw door de zon en verbetert de daglichtkwaliteit binnenshuis, waardoor overmatig gebruik van kunstmatige verlichting wordt voorkomen.
Het wateropvangsysteem recupereert on site regenwater en produceert drinkwater uit vocht in de omgevingslucht. Het systeem maakt dus gebruik van water dat lokaal aanwezig is, waardoor er geen behoefte is aan uitgebreide infrastructuur voor de aanvoer van water via een distributienetwerk.
Schone en koele lucht
In ELM is ook een biologisch luchtzuivering systeem toegepast. “Hedendaagse bouwmaterialen en het type gebouw kunnen bijdragen aan de verslechtering van luchtkwaliteit binnenshuis en zijn belangrijke factoren geworden in de volksgezondheidsproblemen in de ontwikkelde landen”, stellen de ontwikkelaars. Een biologisch lucht zuiveringssysteem (Fresh Air Building Systeem) zorgt ervoor dat minder luchtbehandeling hoeft plaats te vinden. Zo’n systeem spaart dus energie, die je zeker op dagen met extreem hoge of lage temperaturen liever gebruikt voor de verwarming of koeling.
De dakhellingen zijn naar het zuiden gericht voor maximale opbrengst van zonne-energie en het grote raam is naar het noorden gericht om verwarming op hete dagen te minimaliseren. De schuifdeuren aan de zuidkant worden in de schaduw gehouden door een overstek. Door het openen van de schuifdeur ontstaat ook nog cross-ventilatie; koeling dus door het hele huisje.
Simpel op z’n plek plaatsen
UN ziet de belangrijke rol die stedelijke ontwikkeling speelt bij de vorming van een duurzamere mondiale toekomst. ELM wordt geprefabriceerd op een remote productiefaciliteit en per vrachtwagen naar de bouwplaats getransporteerd als een compacte 2,5 m x 2,5 m x 6,7 m container. Nadat het huisje op een fundering met gering gewicht is geplaatst, draait het dakpaneel open om een 4,8 meter hoge binnenruimte te creëren. Geprefabriceerde wandpanelen, die tijdens transport in het huisje zijn opgeslagen, kunnen vervolgens met de hand worden geplaatst, waardoor een hoogwaardige gebouwschil ontstaat zonder gebruik van industriële apparatuur. Als de bewoners moeten verhuizen, kan het huisje worden teruggebracht naar het oorspronkelijke volume voor transport.
Wat kunnen we leren van UN en Yale?
Innovatie kan zitten in de verbetering van slechts één van de ingrediënten van een bouwproduct. Maar je kan natuurlijk ook een totaal nieuw bouwconcept bedenken om de wereld te verbeteren. En dat dan compromisloos uitvoeren. Dat is precies wat UN en Yale hebben gedaan. Geen concessies, maar gaan voor het maximale. Een inspirerend project.
BouwTotaal en Slim Ruimtegebruik
Sinds 2013 laat Ir. Marcel van Mierlo in iedere uitgave van Bouwtotaal een oplossing zien van slim ruimtegebruik. Inmiddels zijn al meer dan 50 kleine gebouwtjes door hem in de spotlights gezet, variërend van Tiny Houses tot tuinkantoortjes en van muziekstudiootjes tot ruimte voor mantelzorg. De eerste 40 artikelen zijn verzameld in een rijk geïllustreerde bundel: SLIM RUIMTEGEBRUIK 1 en een interactief e-book SLIM RUIMTEGEBRUIK 2. Meer informatie vindt u op: www.bouwtotaal.nl/slimruimtegebruik.
Marcel is oprichter/eigenaar van kennisplatform LEVEN in Tuinen. Een dynamisch kennispodium voor iedereen die interesse heeft in kleine, innovatieve en duurzame gebouwtjes, die je soms zelfs kan gebruiken in de achtertuin. In z’n tweewekelijkse blog bespreekt hij bijzondere voorbeelden, zoals: biologische huisjes, flatpack oplossingen, zeecontainers als woning, hobbit huisjes, de kleinste footprint (1 m2), en natuurlijk voorbeelden op verzoek van de platformdeelnemers. Meer weten? Kijk op www.levenintuinen.nl.