Bouwfouten
Vloeren betegelen is drie
In het dagelijks werk van een Bouwpatholoog komen betegelde vloeren regelmatig voor. Om zo te zeggen ‘is er nogal eens wat mee’. Zo ook in een woning in het hartje van Amsterdam. Een voormalig gesplitste vooroorlogse tussenwoning is weer samengevoegd tot één woning over vier bouwlagen. De ouders de begane grond en de eerste etage en de twee kinderen beiden een eigen etage daarboven. Ondanks dat het één woning is geworden is de mogelijkheid tot opnieuw splitsen zoveel mogelijk behouden, waardoor deze woning vrijwel alles in meervoud bezit. Drie badkamers, allen gerenoveerd en aangelegd op een houten vloerconstructie. Die houten vloerconstructie blijft voor menigeen een uitdaging.
Tekst: Ing. Sjang den Ouden, Bureau voor Bouwpathologie BB
Foto 1. Opnemen tegel.
De woning is geheel gerenoveerd, waarbij drie nieuwe badkamers zijn gemaakt: wat groter en op een andere plaats dan de oude. De oude badkamers/douches onder de trap waren te klein. Na twee jaar doen zich met alle drie de badkamers problemen voor. Lekkages hebben zich al vaker voorgedaan, enkele voegen tussen de vloertegels zijn kapot en vloertegels komen los van de ondergrond.
- Lekkage naar de begane grond uit het plafond had zich al vaker voorgedaan, maar steeds was het maar van korte duur. De lekkage deed zich onafhankelijk van regen voor, soms in de ochtend en soms in de avond. Er kleurde ook geen kringen in het plafond. Het klein plasje water op de vloer lag altijd onder dezelfde inbouwspot.
- Badkamer zoon. Hier zijn in de voegen tussen de vloertegels scheurtjes te zien, soms zelfs gaten en op één plaats lijkt een vloertegel helemaal los te zitten. De meeste vloertegels klinken hol en laten een lichte beweging zien bij bekloppen.
- Badkamer dochter. Ook hier is een vloertegel losgekomen van de ondergrond en geeft mee als je er op gaat staan. Rondom deze vloertegel is scheurvorming en schade aan het voegwerk te zien. Naast deze schade willen de bewoners ook nog wat kwijt over de netheid van het vloertegelwerk: tegels zijn ongelijk afgesneden, slordig uitgespaard en liggen niet op gelijke afstand van de wanden. Er is ook verschil in de voegbreedte.
Onderzoek
Foto 2. Stucwerkschade aan de wand.
Na het verwijderen van de inbouwspot uit het plafond op de begane grond blijkt geen waterspoor zichtbaar en blijkt de houten vloerconstructie te zijn gevuld met minerale wol. Deze wol is geheel droog. De lekkage heeft zich al enige tijd niet meer voorgedaan wordt gezegd. Positiemeting op de begane grond en projectie hiervan op de eerste verdieping geeft aan dat de badkamer zich recht boven de lekkageplaats bevindt. Specifiek de hangzijde van de douchewand in de badkamer (foto 2 en 3). Op deze plaats is een overgang van tegelwerk zichtbaar en een aansluiting hiervan op de wanden en het overige van de verdiepingsvloer, slaapkamer en kleedkamer. Op het penant is duidelijk vochtschade zichtbaar en er is een opening zichtbaar tussen de wand en de vloer. Enig testen met de douche leert dat het afschot van de douchehoek verre van optimaal is en water gemakkelijk langs de douchedeur kan komen. Water dat langs de deur komt, verspreidt zich over de badkamervloer waarin geen afschot zit.
Bij de badkamer van de zoon blijkt rond de vrijwel volledig losgekomen tegel het voegwerk een gat te vertonen en scheurvorming (foto 1). Na het verwijderen van deze tegel uit de vloer blijkt vocht onder het tegelwerk te zijn gekomen (foto 4). De lijm is volledig onthecht van de tegel en de ondervloer meet vochtig tot nat. De ondervloer blijkt ook zacht te zijn geworden. Naast het loskomen van de ondervloer blijkt de verlijming onregelmatig en blijkt de ondervloer niet te zijn voorbehandeld tegen vochtindringing behalve precies op de grens tussen de douchehoek en de badkamervloer. Hier is een dun aangebrachte kimpasta zichtbaar. De douchevloer met afschot blijkt een cementgebonden smeervloer te zijn en de badkamervloer blijkt een egalisatie product te zijn.
Foto 3. Opening langs douchedeur en dorpelstrip.
Bij de badkamer van de dochter komt een tegel met een punt omhoog wanneer deze eenzijdig wordt belast (foto 5). Ter plaatse van het omhoog komen van de tegel blijkt deze voor de helft dof te klinken bij bekloppen en lijkt deze daar onthecht. Bij het belopen van de vloer is plaatselijk een duidelijke voelbare beweging waar te nemen. Ter plaatse van het leidingwerk is in de vloerconstructie te kijken en blijkt een zwaluwstaartplaatvloer te zijn gebruikt op het bestaande vloerhout. Een deel van dat vloerhout is verwijderd en een deel is gehandhaafd (foto 6). De sparingen zijn ruim gemaakt en de zwaluwstaart is plaatselijk wel en plaatselijk niet ondersteund door het bestaande vloerhout.
Foto 4. Ondergrond vloertegel.
Foto 5. Opwippen vloertegel.
Foto 6. Sparingen vloerhout.
Analyse
In de ouderbadkamer is geen waterdichte kimafwerking aangebracht tot daar waar het water kan komen. Ofwel, het water is onvoldoende gekeerd voor het einde van de waterdichte kimafwerking. Gevolg is schade aan het stucwerk en lekkage uit het plafond onder de badkamer.
In de badkamer van de zoon is door gebreken aan het voegwerk, onvolledige vulling en werkingsverschil tussen douchevloer en badkamervloer, een zodanige vochtbelasting op de lijm ontstaan dat deze heeft losgelaten. Daarnaast is het egalisatieproduct van de badkamervloer niet vochtbestendig gebleken en hierdoor uitgezet en zacht geworden.
In de badkamer van de dochter is plaatselijk een onvoldoende stabiele ofwel ondersteunde zwaluwstaartplaatvloer de oorzaak van het loslaten van één van de vloertegels. De hechting is vermoedelijk reeds bij verlijming niet optimaal geweest door het belopen van de vloer tijdens de uitvoering.
Conclusie
Een geval van veel pech wanneer alle drie de badkamers gebreken vertonen. Een stabiele en tegen vochtindringing beschermde ondergrond is één. Een goede waterkering op de aansluitingen van verschillende ondergronden of verschillende vlakken van de ondergrond is twee. Het verlijmen van het tegelwerk is dan drie. Is stap 1 niet goed gelukt dan zullen stap 2 en stap 3 dit niet kunnen oplossen en zijn gebreken een logisch gevolg.
Advies
Het betrof een garantiekwestie waardoor de aannemer in de gelegenheid is gesteld de gebreken te verhelpen. Dit heeft geleid tot plaatselijk herstel: het met kit aanbrengen van een extra waterkeringsprofiel voor de hangzijde van de douchedeur in de ouderslaapkamer. In de badkamer van de zoon zijn de vloertegels waaronder vocht meetbaar is vastgesteld verwijderd. Deze zijn na droging en voorbehandeling van de ondergrond weer teruggeplaatst en afgevoegd. In de badkamer van de dochter is er voor gekozen de tegel er uit te nemen en opnieuw te verlijmen zonder de ondergrond te stabiliseren. Dat dit niet het advies is geweest van de bouwpatholoog is te raden, gezien de gevoeligheden in de vloeren en waterkeringen onder het tegelwerk.
