Wonen in een sprookje
Diep in een groot bos in Zuidwest Frankrijk vind je, als je goed zoekt, het zelfgebouwde cob huisje van Katherine Wyvern. De kunstenares, prijswinnend schrijfster en cob-bouwer heeft jarenlang gereisd over de wereld en voelt dat dit de plek is om een eigen woning te bouwen van klei, stro en water. Katherine’s talent voor vormgeving zorgt voor unieke details en afwerkingen.
Tekst: Ir. Marcel van Mierlo
Beeld: Katherine Wyvern
Katherine heeft gewoond in Italië, Noorwegen, Duitsland, Frankrijk en Spanje met slechts een tipi of yurt om in te wonen en een paard als vervoermiddel. Ze heeft gewerkt als drukker, lasser en tuinman, en schrijft voornamelijk poëzie, fantasie en erotica. Daarnaast maakt ze houtsnijwerk en potloodtekeningen met grafiet. In haar cob huis voelt ze zich helemaal geaard: “Ik woon op twee hectare grond, die ik in 2014 heb gekocht. Veel van mijn tijd besteed ik aan onze kleine boerderij met een grote moestuin en allerlei soorten dieren.”
Bouwen op een ruïne
In 2016 is Katherine zich gaan verdiepen in cob, omdat ze een pizza-oven wilde bouwen. Cob bestaat voornamelijk uit zand, aarde, stro, klei en eventueel een klein beetje kalk. “Ik ben een Italiaans boek tegengekomen over de bouw van kleiovens en ben klei rond ons terrein gaan opgraven.” Ze ontdekt dat ze uitstekend bouwmateriaal onder hun voeten hebben, plakkerig maar ook korrelig en sterk: “Op ons land stond ook een omgevallen ruïne van een klein stenen huisje. Ik heb de klei in eerste instantie gebruikt om reparaties aan de overgebleven muren uit te voeren.”
Bijgebouw
De oude ruïne is gemaakt van steen met leemmortel. Het lijkt Katherine passend en handig om het met klei op te knappen. “De klei spreekt me aan als beproefd, praktisch, gemakkelijk verkrijgbaar en ecologisch materiaal, maar ook vanwege de artistieke mogelijkheden die het biedt.” De kleikunstenares verdiept zich in bestaande cob gebouwtjes en maakt een plan om op de ruïneresten de ontbrekende muren te herbouwen.
“Ik heb alle stenen muren en cob zelf gemaakt. Ik geniet ervan om alleen en onafhankelijk te bouwen. Mijn man heeft geholpen bij het bouwen van het dak, omdat het werken met vijf meter lange spanten mijn fysieke kracht te boven gaat.”
Lokale materialen en kunst
Draagconstructie van lokaal gevonden houten kastanje spanten en balken.
De cob is met handen en voeten gemengd met ter plaatse gegraven klei en stro van één van de lokale boeren: “Omdat onze klei erg korrelig is, hoeven we geen zand te kopen. De kastanje houten spanten en balken en alle stenen hebben we ook lokaal gevonden. Een deel van de stenen is afkomstig van de reeds bestaande ruïne en een deel van uiteenvallende steunmuren op de heuvel.”
Twee van de muren van het huisje zijn volledig gemaakt van steen. Alle cob-muren staan boven een stenen basis, die ze isoleert van de vochtige grond. De droog gestapelde stenen muren kunnen gemakkelijk worden gebouwd in sneeuwvrije winters, wanneer het te nat en te koud is om de cob te drogen. “Het is een goede manier om vooruitgang te boeken met het bouwen als het geen cob-seizoen is.”
Loft met dakconstructie.
De drakensculpturen zijn ook door Katherine gemaakt: “Ik hou van fantasieliteratuur en illustraties en ik wil dat het huis je meteen naar een sprookjesrijk brengt. Het grootste deel van de sculpturen heb ik gemodelleerd in de cob, tegelijkertijd met de opbouw van de constructie. De fijnere details heb ik later toegevoegd in leempleister. Dat is vrijwel hetzelfde materiaal als cob, maar veel fijner gemengd met gezeefde klei en gehakseld stro of paardenmest voor de vezels.”
Speciale constructies
Loft met dakconstructie.
De vloer van het huis is ook van klei. Er is een dikke basis van cob met lang stro en een dunnere laag erop, zorgvuldig gladgestreken, van fijn gezeefde zanderige klei vermengd met paardenmest. Dit mengsel wordt volledig gedroogd en vervolgens overvloedig verzegeld met lijnolie en was. “De olie polymeriseert de klei en maakt deze hard en duurzaam. De was maakt hem waterdicht, zodat de vloer net als elke andere vloer kan worden gedweild.”
De meeste mensen worden aangetrokken door de drakenhaard, die ook in cob is gemaakt, met een massieve haardsteen. Dit is de zwaarste steen in het huis: een oude gebeeldhouwde steen die ze vonden in het bos op slechts 20 meter van het huis. “We hebben geen idee waar de steen vandaan komt of wat de oorspronkelijke functie was, maar de steen leek voor ons klaar te liggen en past precies bij onze haard.”
Interieur.
Wat kunnen we leren van Katherine?
Ooit, 8.000 jaar geleden, werden huizen gebouwd met zand, klei en stro. Dat was lokaal beschikbaar, goedkoop en eenvoudig te verwerken. Nu herontdekken we deze bouwwijze en haar unieke kwaliteit om kunstzinnige vormen te verwerken in gebouwen. Katherine laat je wegdromen in haar sprookjespaleis.
BouwTotaal en Slim Ruimtegebruik
Sculptuur open haard.
Sinds 2013 laat ir. Marcel van Mierlo in iedere uitgave van BouwTotaal een oplossing zien van slim ruimtegebruik. Inmiddels zijn al meer dan 80 kleine gebouwtjes door hem in de spotlights gezet, variërend van Tiny Houses tot tuinkantoortjes en van muziekstudiootjes tot ruimte voor mantelzorg. De eerste 60 artikelen zijn verzameld in drie rijk geïllustreerde hardcover bundels met ieder twintig uitgewerkte projecten. SLIM RUIMTEGEBRUIK 2 en 3 zijn ook verkrijgbaar als e-book. Meer informatie vindt u op: SLIMRUIMTEGEBRUIK.NL.
Marcel houdt van zeilen, bijen en kleine gebouwtjes en heeft een apart podium opgericht voor kleine bouwsels, zo klein dat ze soms zelfs in de tuin passen: www.levenintuinen.nl. Hij is vaste medewerker bij Klein Wonen Magazine en heeft in 2017 samen met Tiny House pionier Marjolein Jonker het platform TinyFindy opgericht, waar vraag en aanbod van Tiny Houses elkaar vinden
Gevelversiering.
