Circulair bouwen: bouwen, maar dan anders

Artikel delen

Wereldwijd is de bouwsector verantwoordelijk voor een groot deel van het totale materiaal- en energieverbruik in de wereld. Ook is de sector verantwoordelijk voor een aanzienlijk deel van de CO2-uitstoot. Echter is daar een oplossing voor: circulair bouwen.

Prefab bouwen

Circulair bouwen is een benadering van de bouw die gericht is op het minimaliseren van afval en het drastisch verminderen van de milieu impact. Het belangrijkste daarbij is dat grondstoffen en materialen opnieuw gebruikt worden, zodat er geen nieuwe grondstoffen nodig zijn om nieuwe producten te maken. Dit in tegenstelling tot de traditionele bouw waarbij er vaak nog materialen en grondstoffen eenmalig gebruikt worden, waarna ze op de vuilnisbelt belanden.

Het idee achter circulair bouwen vergt een andere aanpak dan bij de traditionele bouw. Al vanaf de tekentafel is er een andere manier van denken en ontwerpen nodig. Het gaat namelijk niet alleen om het minimaliseren van de milieu-impact van een gebouw, maar ook om het maximaliseren van de herbruikbaarheid van materialen en het minimaliseren van afval. Bij circulair ontwerpen moet rekening gehouden worden met de gehele levenscyclus van een gebouw, van ontwerp tot sloop. Want ook na de sloop moet het gebruikte materiaal opnieuw bruikbaar zijn, zodat de afvalstroom zo minimaal mogelijk is.

Hierdoor is een belangrijk aspect van circulair bouwen welk materiaal er gebruikt wordt. Er moet immers materiaal gebruikt worden dat zonder kwaliteitsverlies kan worden hergebruikt.  Eén van de meest gebruikte materialen in de sector dat uitstekend geschikt is voor circulair gebruik is beton. Beton kan eenvoudig worden hergebruikt in zijn oorspronkelijke vorm of worden vermalen tot granulaten die kunnen worden gebruikt in de productie van nieuwe betonproducten. Naast beton zijn hout en staal ook prima materialen die circulair te gebruiken zijn.

Beton mix

Knelpunten

Hoe idyllisch het ook mag klinken, er is een aantal knelpunten die circulair bouwen in de weg staan. In de eerste plaats moeten materialen weer eenvoudig zijn te demonteren voor hergebruik. Maar in de praktijk zijn veel materialen moeilijk te scheiden, doordat bijvoorbeeld voorzieningen zijn ingestort of meerdere lagen zijn verlijmd.

Verder zijn momenteel de kosten van circulaire bouwmaterialen en -methoden vaak hoger dan die van conventionele materialen en methoden. Dit kan een afschrikkende werking hebben op bouwers en projectontwikkelaars die zich op de korte termijn richten en niet bereid zijn om te investeren in duurzame oplossingen. Ook is de beschikbaarheid van circulair bouwmateriaal nog beperkt en zijn sommige materialen nog niet op grote schaal beschikbaar.

Daarnaast kunnen er problemen ontstaan met betrekking tot de beoordeling van de duurzaamheid van circulaire bouwmaterialen en -methoden. Er is momenteel geen standaardmethode om de duurzaamheid van deze materialen en methoden te meten en te vergelijken met traditionele bouwmaterialen en -methoden.

Opmars circulaire bouw

Ondanks de knelpunten is de circulaire bouw bezig met een flinke opmars. Steeds meer bedrijven en organisaties in de bouwsector zijn zich bewust van de voordelen van circulair bouwen en passen deze principes toe in hun projecten. Er zijn al verschillende circulaire bouwprojecten die al zijn gerealiseerd. Deze projecten dienen als voorbeelden van de groeiende toepassing van circulair bouwen in de praktijk. Belangrijk daarbij is demontabel of losmaakbaar bouwen, zodat onderdelen bij sloop weer eenvoudig zijn te demonteren. Ook kan men denken aan het toepassen van standaard afmetingen, waardoor één op één hergebruik beter mogelijk is.

Voorbeeldprojecten

The Green House in Utrecht

The Green House

Een voorbeeld van een circulair bouwproject is ‘The Green House’ in Utrecht. Dit is een circulair paviljoen met horeca- en vergaderfuncties dat volledig is gebouwd van duurzame en herbruikbare materialen. Zo is het opgebouwd uit modulaire elementen die makkelijk uit elkaar gehaald en hergebruikt kunnen worden. Daarnaast is er gebruik gemaakt van gerecyclede materialen, zoals glas en staal, en zijn er innovatieve oplossingen toegepast om de milieu-impact te minimaliseren. Zo wordt bijvoorbeeld regenwater opgevangen en hergebruikt voor het doorspoelen van de toiletten.

Een ander voorbeeld van een project waar circulair bouwen is toegepast, is het circulaire paviljoen Circl in Amsterdam. Dit gebouw is gebouwd met gebruik van gerecyclede materialen en kan na gebruik weer worden gedemonteerd en de materialen kunnen opnieuw worden gebruikt. Het ontwerp van het gebouw houdt rekening met de levenscyclus van het gebouw en er is veel aandacht besteed aan de flexibiliteit en aanpasbaarheid van het gebouw om te kunnen voldoen aan toekomstige behoeften. Dit project is een goed voorbeeld van hoe circulair bouwen kan bijdragen aan een duurzame toekomst en kan inspireren tot verdere ontwikkeling en toepassing van circulaire principes in de bouwsector.

Potentie

De opmars van circulair bouwen is niet te stoppen. De bouwsector heeft de potentie om een grote bijdrage te leveren aan een duurzamere wereld en circulair bouwen is daarbij een belangrijke stap in de goede richting. Door vanaf het begin van een project rekening te houden met de herbruikbaarheid van materialen en het minimaliseren van afval, kan de milieu-impact van de bouwsector aanzienlijk verminderd worden. Hoewel er nog knelpunten zijn, zoals de hogere kosten en gebrek aan standaardisatie, is de groeiende interesse en toepassing van circulaire bouwprincipes een hoopgevende ontwikkeling.