Bouwfouten
We doen het al jaren zo!
De meeste timmerlieden hebben ooit wel een aantal jaren vaktechnisch onderwijs genoten. Daarbij zijn details geleerd die heel behulpzaam kunnen zijn in je loopbaan. Eén van die details is dat een spouwconstructie in een buitengevel van belang is om het water van buiten te weren. Zo’n spouwconstructie moet doorlopen tot onder het niveau van de begane grondvloer. Toch worden deze basisprincipes in de praktijk nogal eens genegeerd. Een kleine aangestorte sponning is toch ook genoeg om het water naar de buitenzijde af te voeren? Met een beetje geluk gaat het inderdaad goed. Maar vroeg of laat zijn de gunstige omstandigheden er niet en loopt het gewoon slecht af.
Tekst: Dick Verburg
Bureau voor Bouwpathologie BB
Foto 1. Na het verwijderen van de zandcementrand blijkt dat een spouwconstructie en de daarbij behorende isolatie ontbreekt.
Het water komt naar binnen bij een aanbouw in het oosten van het land. Het betreft een hoekwoning. De buren hadden al een aanbouw. Kleine moeite dus om er nog een aanbouwtje tegenaan te zetten. Graag wel zo voordelig mogelijk. Daarom werd afgezien van het maken van constructieberekeningen en tekeningen. Twee heipaaltjes in de tuin. Om daarop eerst een funderingsbalk te storten en er daarna weer een vloer op te leggen was wel wat veel werk. Dus werden de vloer en de fundering in één werkgang bekist en gestort (foto 2). De sponning langs de vloerrand was maar lekker simpel gehouden. Een balkje van tien centimeter breed en vier en een halve centimeter dik zou ook best voldoende zijn. De baksteen voor het buitenblad past er dan precies in. Dat er dan geen spouwruimte achter de steen overbleef deed er even niet zoveel toe. In de achtergevel werd verder een aluminium pui geplaatst.
Foto 2. Vloer en fundering zijn in één werkgang bekist en gestort.
Foto 3. Na het verwijderen van de pvc-vloer bleek de ondervloer door en door vochtig te zijn.
Probleem
Helaas ontstond er na oplevering schimmelvorming langs de randen van de pvc-vloer. De pvc-vloer zelf werd slap en verkleurde en was in een periode van drie maanden waardeloos geworden. Na het verwijderen van de pvc-vloer bleek de ondervloer door en door vochtig te zijn (foto 3). De aannemer staat voor een raadsel. Hoe is dit mogelijk? Hij maakt aanbouwtjes al jaren op deze manier en nog niet eerder ontstond er zo’n lekkage. Het moet bijna wel aan de aluminium pui liggen. De aannemer en de eigenaar roepen gezamenlijk de hulp in van het Bureau voor Bouwpathologie.
Onderzoek
Als het onderzoek plaatsvindt is de ondervloer inmiddels verwijderd. De vloer oogt een stuk droger. Langs de achtergevelpui wordt echter wel een hoge materiaalvochtigheid gemeten. Aan de buitenzijde is de bestrating inmiddels verwijderd. Onder het aluminium kozijn is een loodvervangende slabbe aanwezig (foto 4). Deze is te kort en ligt op een strook lood (foto 5). Na het verwijderen van de strook lood, door de vriendelijke en behulpzame timmerman, wordt een rand isolatie aangetroffen. Deze is klaarblijkelijk bedoeld om de aanwezige koudebrug wat te verminderen. Onder de slabbe ligt verder een rand zandcement waarmee de vloerrand en de spouwlat zijn aangesmeerd (foto 6). Na het verwijderen van de zandcementrand blijkt dat een doorlopende spouwconstructie en de daarbij behorende isolatie ontbreekt (foto 1).
“Hé zeg”, reageert de onderzoeker: “Zo heb je het op school toch niet geleerd?” Waarop de timmerman antwoord: “Nee, maar we hebben al minstens tien aanbouwtjes zo uitgevoerd en dat heeft nooit tot problemen geleid. We doen het al jaren zo. Er zit toch een randje aan de betonvloer die het water tegen houdt?”
Foto 4. Onder het aluminium kozijn is een loodvervangende slabbe aanwezig.
Analyse
Inderdaad zit er een randje, maar het randje houdt het water niet tegen. Regen dat van de gevel en van de aluminium pui afloopt heeft alle gelegenheid om via de open naden in de zandcementlaag onder de waterkering te dringen. En zo nat als dan aan de buitenzijde de aangesmeerde rand zandcement wordt, zó nat wordt ook de zandcementvloer aan de binnenzijde in de woning. Daarnaast is er nog de spouwconstructie ter weerszijden van de aluminium pui. Daar doet zich zo mogelijk nog een groter probleem voor. Regenwater dat via kieren en randen in de spouw dringt, loopt onderin de spouw niet langs de vloer heen, maar komt bovenop de constructievloer terecht. Open stootvoegen in de gevel ontbreken. De rest laat zich raden. Het vocht verspreid zich via de bovenzijde van de constructievloer over de vloer van de gehele aanbouw.
Foto 5. Deze slabbe is te kort en ligt op een strook lood.
Foto 6. Onder de slabbe ligt verder een rand zandcement waarmee de vloerrand en de spouwlat zijn aangesmeerd.
Conclusie
In deze casus zijn enkele eenvoudige maar heel belangrijke principes genegeerd die iedere timmerman op school heeft geleerd: een spouwconstructie is nodig om het vocht dat door het buitenblad dringt af te kunnen voeren. Deze spouw moet doorlopen tot minstens de onderzijde van de begane grondvloer en het vocht moet onderin de spouw naar buiten kunnen worden afgevoerd. Nu deze voorzieningen ontbreken is een groot en serieus probleem ontstaan. Want een vloerrand die te ver naar buiten steekt, is niet zo gemakkelijk meer aan te passen. De kosten voor herstel zijn voor rekening van de aannemer want de toegepaste constructie is overduidelijk niet goed en deugdelijk. Kortom, ook al doe je het al jaren zo; wie basisprincipes negeert loopt het risico om vroeg of laat een hoge rekening gepresenteerd te krijgen.
Advies
Een duurzaam waterdichte constructie realiseren lijkt in deze situatie bijna onmogelijk. Niemand weet eigenlijk precies wat de afmetingen van de fundering zijn. Constructieberekeningen en tekeningen zijn vooraf niet vervaardigd. Kan alsnog een brede en diepe sponning langs de vloerrand wordt gezaagd zonder schade aan de fundering toe te brengen? Daarvoor zou de hele achtergevel moeten worden gesloopt. Deze oplossing is risicovol indien geen verifieerbare gegevens over de fundering bekend zijn.
Een tweede mogelijkheid is het storten van een nieuwe fundering langs de bestaande fundering waarin wél een sponning wordt aangebracht. Bij de aansluitingen met het kozijn zal echter ook bij deze oplossing weer gemakkelijk water op de oude vloerrand kunnen komen.
Een derde meer pragmatische mogelijkheid ligt dan het meest voor de hand: het buitenblad van de gevels in delen verwijderen en de zandcementrand onder het kozijn aan de buitenzijde verwijderen. Vervolgens de hele constructie inplakken met een waterdichte bitumen bedekking en deze waterdichting opzetten tegen de spouwlat en tegen het binnenblad van de buitengevels. De koudebrug is daarmee echter niet opgelost en zal dan op de koop toe moeten worden genomen.
