Bouwfouten
Lekkende kozijnen
Op een mooie plek, nabij mooie waterpartijen aan de rand van een grote stad in het westen van het land, is een strak vormgegeven appartementencomplex gebouwd. De appartementen zijn opgeleverd in 2012. Sindsdien ervaren diverse bewoners lekkage-overlast. Zo ook onze opdrachtgever, woonachtig op de vierde verdieping van het betreffende carré-vormig complex. Al meerdere jaren hebben bewoners bij regen en wind vanuit een bepaalde richting last van hevige lekkages, tocht en lawaai.
Tijdelijk aangepaste situatie. De pvc-leiding bleek deels gesmolten.
Tekst: Ir. Sjack van den Berg
Bureau voor Bouwpathologie BB
Het probleem betreft vier ramen/kozijnen aan de voorkant van het appartement, van elk plusminus 2,20 meter hoog en 2,80 meter breed. De aannemer is al jaren op de hoogte van de problematiek, maar weet dit euvel ondanks diverse bezoeken, niet te verhelpen. Beide partijen zitten met de handen in het haar. Al acht jaar lekkages in diverse appartementen, waarvan de omvang soms zodanig is dat er reeds veel vervolgschade is ontstaan aan muur- en vloerafwerking in de diverse ruimten. Uitgerust met een arsenaal aan foto’s en filmpjes van de, in de loop de tijd, opgetreden lekkages, kozijntekeningen, een hoogwerker en een gietertje is de Bouwpatholoog op onderzoek gegaan.
Achtergrond
In het appartementencomplex waar het onderhavige appartement deel van uitmaakt, zijn vrijwel overal dezelfde kozijnen toegepast. In totaal gaat het dus om redelijk veel vergelijkbare kozijnen als die lekkage overlast geven. Dit kan mogelijk een belemmerende reden zijn geweest voor de aannemer om niet door te pakken. Uit de mededelingen blijkt namelijk dat men de afgelopen jaren al diverse bezoeken heeft gebracht aan diverse appartementen met lekkage-klachten. Daarbij zijn dan telkens wat herstelmaatregelen uitgevoerd. Welke precies, blijft evenwel onduidelijk, ook voor de betreffende bewoners. Hierover heeft men amper gecommuniceerd. Ook door de bewoners onderling niet, waardoor de VVE als zodanig dit nooit als een algemeen probleem heeft opgepakt. Oftewel, doordat iedereen verstoppertje heeft gespeeld, is men nu acht jaar later en veel ellende verder en is er nog steeds geen duidelijkheid. Door personeelswijzigingen bij de aannemer lijkt er nu eindelijk gehoor te worden gegeven om gezamenlijk met ons het lekkage-probleem te onderzoeken. Men stelt desgevraagd zelfs de problematiek te erkennen en dit nu voor eens en altijd te willen tackelen. Een prima uitgangspunt voor alle betrokkenen.
Detail van het kalf.
Probleem
De verstrekte tekeningen en details van de kozijnen, zijn grotendeels overeenkomstig de kozijnen en details zoals daadwerkelijk toegepast in het complex. Sprake is van vrijwel verdiepingshoge kozijnen met een verdeling in zes vlakken. Soms met één draaikiepraam per kozijn, of drie stuks draai-kiepramen. In het onderhavige appartement zijn beide typen aanwezig. Als we de details beschouwen, dan is alleen opmerkelijk dat de ontwateringsgaatjes in het kalf (tussendorpel) en de onderdorpel van het kozijn, niet zijn ingetekend. Blij dat bij deze eerste check blijkt dat de werkelijkheid in ieder geval grotendeels overeenkomt met de tekeningen.
Volgens mededeling en zoals te zien was op de ter plaatse getoonde filmpjes en foto’s, komt het water door het kozijn naar binnen, ter plaatse van de onderdorpel. Dit gebeurd schijnbaar alleen bij redelijk hevige regenval gecombineerd met wind uit een bepaalde richting. Volgens zeggen, als de wind recht op de gevel staat. Dat betekent voor onderhavig appartement, wind uit het zuidwesten, hetgeen in Nederland de meest voortkomende windrichting is.
Bij alle vier de kozijnen in de zuidwest gevel ondervindt men regelmatig terugkerende lekkage-overlast, nabij de vloer. Volgens zeggen heeft het een paar weken geleden, in februari 2020, voor het laatst gelekt in onderhavig appartement.
Detail onderdorpel.
Onderzoek
Middels een gietertje is het buitenste kader bij het te openen raam met water belast. Bij naar binnendraaiende ramen, als in onderhavige situatie is toegepast, kan bij regen in combinatie met wind uit een bepaalde richting het afstromende water in dit kader terecht komen. De detaillering van de profielen is hierop ook berekend doordat het normaliter zo is dat het water dan door het buitenste kader naar beneden stroomt en via de daarin aanwezige ontwateringsgaatjes, gecontroleerd weer naar buiten wordt afgevoerd. Echter blijkt al snel dat bij dit simpele proefje het water vanuit betreffende kader, onder de glaslat door, ook naar binnen toe een weg vindt. Hetgeen, volgens de bewoners, precies overeenkomt met de altijd al optredende lekkages.
Dit is vervolgens bij alle vier de kozijnen getest en het resultaat was identiek. Water komt na korte tijd uit de daarvoor bestemde ontwateringsgaatjes, maar toont zich ook aan de binnenzijde bij de glaslat en lekt dan over de onderdorpel tot op de vloer. Het is schijnbaar zo dat bij regen in combinatie met zuidwesten wind de ramen kieren/pompen in de sponningen waardoor water in het buitenste kader kan komen van de tussendorpel. Afwatering van dit binnengedrongen regenwater via de openstaande hoekaansluitingen op de stijlen en dan via het daartoe geëigende buitenste kader naar de ontwateringsgaatjes in de onderdorpel vindt onvoldoende adequaat plaats (mogelijk door wind op de gaatjes). Hierdoor verzamelt het water zich in het profiel neemt het qua omvang toe en vindt vervolgens zijn weg naar binnen via de glaslat klikprofielen. Lekkages zijn het gevolg.
Middels een gietertje is het buitenste kader bij het te openen raam met water belast. Bij naar binnendraaiende ramen, als in onderhavige situatie is toegepast, kan bij regen in combinatie met wind uit een bepaalde richting het afstromende water in dit kader terecht komen.
Bevindingen
De lekkage-problematiek zit hem dus in de specificaties van de aluminium kozijnen zelf en vooralsnog niet in de aansluitingen van de aluminium kozijnen op het bouwkundig kader. De problematiek is complex en komt voor in alle vier de kozijnen in onderhavige appartement maar volgens zeggen, bij veel meer woningen in het complex met vergelijkbare kozijnen.
Vooralsnog gaan we er na de uitgevoerde testen vanuit dat het lekkage-probleem in ieder geval inherent is aan de toegepaste detaillering van de aluminium kozijnen. En niet aan de aansluitingen van de kozijnen op het bouwkundig kader.
Om een oplossing te vinden voor deze problematiek zou een eerste pragmatische en praktische stap kunnen zijn om de inwatering te beperken en de ontwatering proberen te verbeteren. Door bijvoorbeeld het hang- en sluitwerk van de draaikiepramen strakker af te stellen (minder inwatering). Maar mogelijk ook door druipprofieltjes aan te brengen boven de draairamen om het afstromend water over de ramen te beperken.
Daarnaast is het zinvol om de ontwatering van het profiel te verbeteren. Door bijvoorbeeld ontwateringsgaatjes in de tussendorpel (kalf) aan te brengen en/of meer ontwateringsgaatjes in de onderdorpel aan te brengen.
Proefondervindelijk zou men stap voor stap kunnen bepalen of deze maatregelen afdoende zijn om het alom aanwezige en terugkerende probleem van waterindringing als zodanig te verhelpen. Mochten deze in principe beperkte maatregelen niet afdoende zijn, blijft grootschalig/ingrijpend herstel over. Deze herstelmaatregelen moeten uiteraard in samenspraak met de kozijnleverancier worden afgestemd/uitgewerkt.
Aangezien de aannemer schijnbaar de aansprakelijkheid heeft erkent is het mogelijk zinvol om in overleg met de aannemer en de leverancier een plan van aanpak op te stellen voor het totale complex. Hierbij kan de bouwpatholoog dan eventueel nog een adviserende en bemiddelende rol innemen, namens de gedupeerden.
