Exoskelet aan opmars bezig

Artikel delen

Het praktijkonderzoek van TNO naar het gebruik van een exoskelet is afgerond. NOA, de vakbonden FNV en CNV en Knauf investeerden in dit onderzoek om goed te kunnen monitoren of deze innovatie kan bijdragen aan de duurzame inzetbaarheid van afbouwprofessionals. Hoewel de definitieve onderzoeksresultaten nog niet bekend zijn, lijkt het er op dat de voordelen van de armondersteuning opwegen tegen de nadelen. In de afbouw worden al verschillende skeletten gebruikt.

Eén van de deelnemers aan het onderzoek is NOA-lid Christjan Franken van het gelijknamige stukadoorsbedrijf. Franken (55) is enthousiast over het mechanische hulpmiddel en draagt het dagelijks. “Niet de hele dag en ook niet bij alle werkzaamheden, maar bij het smeren en afreien van plafonds biedt het exoskelet veel ondersteuning. Ik ben ‘s avonds aantoonbaar minder moe en heb veel minder pijntjes in nek en schouders.” Het exoskelet belemmert Franken daarbij nauwelijks. “Ik schiet hem aan als een soort bodywarmer. Dat is binnen 15 seconden gepiept”, zegt hij.

Positieve reacties

Volgens Franken kan al voorzichtig worden geconcludeerd dat de voordelen van een exoskelet opwegen tegen de nadelen. Weliswaar blijken het extra gewicht en de dikke banden over de schouders bij warm weer reden om het exoskelet niet te gebruiken. Ook neemt de bewegingsvrijheid in kleine ruimtes of op een trap met het dragen van het skelet af. Daarnaast werkt de armondersteuning minder goed of soms wat tegen op lagere plaatsen. Maar bij bovenhoofds werk, zoals het aanbrengen van gips, het afreien en messen op het plafond of bovenin de wand, wordt het exoskelet zeer gewaardeerd.

Net als Franken is ook pleisterfabrikant Knauf positief en overweegt – als alle testresultaten net zo positief uitvallen – om een flink aantal exoskeletten te bestellen bij fabrikant Skelex. De pleisterfabrikant denkt erover die aan stukadoorsbedrijven te gaan verhuren, verleasen of verkopen. Franken zal er dan zeker een aanschaffen en hij raadt het gebruik ervan zeker aan. “Vooral voor jongere stukadoors. Voor mij komt het eigenlijk te laat. Ik ben al versleten. Maar als je er vroeg mee begint is het zeker een manier om gemakkelijker je pensioengerechtigde leeftijd te halen als stukadoor. Ik begrijp dat het voor een gezonde jonge gast voelt alsof het in de weg zit. Maar dat zeiden we vroeger ook over veiligheidsschoenen en een autogordel. En die draagt nu ook iedereen.”

Passief skelet

Hilti heeft het onderzoek niet afgewacht. De leverancier van gereedschappen voor bouw en techniek verkoopt sinds begin 2021 zijn eigen Exo-01, een exoskelet dat het in de afgelopen jaren ontwikkelde met Ottobock. Dit is een fabrikant van protheses die ondertussen meerdere exoskelettenbouwers heeft opgekocht, waaronder Paexo en suitX. Hilti claimt dat de Exo-01 dynamische ondersteuning biedt zonder de bewegingsvrijheid van de arm en romp te beperken. Het hulpmiddel komt pas in actie zodra je je armen boven je middel tilt. Voor werknemers die 50 tot 60 procent van hun tijd boven het hoofd werken, zegt Hilti een vermindering van de belasting van hun bovenarmen en schouders met 47 procent te bewerkstelligen.

Onderzoek NOA

NOA is actief betrokken bij een grootschalig praktijkonderzoek door TNO naar het gebruik van exoskeletten. In de afgelopen maanden zijn 40 stukadoors verdeeld over drie groepen gedurende zes weken intensief gevolgd. Ze mochten zelf weten of en wanneer ze het skelet aantrokken en moesten dagelijks een vragenlijst invullen. De stukadoors hadden zich opgegeven voor het praktijkonderzoek, dat volgde op de vorig jaar gehouden testdagen in de praktijkhal van NOA in Veenendaal. Destijds stucten 11 stukadoors een wand, één keer met en één keer zonder de armondersteuning. De resultaten van die test waren zo veelbelovend (tot bijna 40 procent minder spierbelasting) dat werd besloten tot een groter opgezet praktijkonderzoek. TNO, Knauf, NOA, FNV en CNV besloten gezamenlijk te investeren in gedegen onderzoek om te testen en meten hoe het exoskelet in de dagelijkse praktijk precies bijdraagt. Dat onderzoek is ondertussen ten einde; eind oktober 2021 leverden de laatste stukadoors hun exoskelet weer in. Onderzoekers van TNO zijn op dit moment druk bezig om de onderzoeksresultaten te analyseren. Binnen afzienbare tijd zullen die worden gepresenteerd.