Pensioen eigen beheer exit?

Op 2 juni 2014 heeft staatssecretaris Wiebes, we kennen hem na de discussie over de hoogte van de bijtelling voor de auto van de zaak en de foutjes bij de belastingdienst inmiddels allemaal, zijn visie bekend gemaakt op het pensioen in eigen beheer en vooral de toekomst daarvan. Terecht stelt hij vast dat de huidige praktijk ‘op z’n zachtst gezegd niet optimaal is’ en dat ‘niemand hierop zit te wachten’. Zonder meer heldere en verfrissende taal. Tegelijkertijd is de boodschap ook duidelijk: pensioen in eigen beheer gaat, als het aan Wiebes ligt, in de huidige vorm eerder vroeger dan later verdwijnen.
 
Tekst: Mr. Frank Kerkhof RB
Alfa Accountants en Adviseurs te Bennekom
fkerkhof@alfa.nl
 
Veel DGA’s sparen in hun eigen BV (ofwel in ‘eigen beheer’) voor de oudedag middels het opbouwen van een pensioenvoorziening. Op zichzelf is dit een aantrekkelijke en verstandige optie. Doordat de opbouw van de voorziening ten laste van de belaste winst kan worden gebracht, wordt door de BV minder vennootschapsbelasting betaalt. Hierdoor kan bijvoorbeeld meer geld geïnvesteerd worden in de groei van de onderneming.
 
Problemen en knelpunten
Maar gaandeweg is het pensioen in eigen beheer steeds meer in zwaar weer geraakt. Enerzijds omdat (bijvoorbeeld door de crisis) enorme gaten in het eigen vermogen van vele BV’s zijn geslagen en anderzijds omdat de spelregels rond het pensioen in eigen beheer voortdurend veranderden (en nog steeds veranderen). Door het laatste is een complexiteit ontstaan die zijn weerga in de fiscale wereld niet kent. De DGA’s die nog inzicht hebben in hun eigen pensioen en die de opbouw daarvan volledig begrijpen zijn op de vingers van één hand te tellen.
 
Uitkeringstoets
Daar komt nog bij dat de BV niet eens meer een dividend kan uitkeren zonder eerst diepgaand te hebben onderzocht (op basis van de uitkeringstoets) of het pensioen in eigen beheer (inclusief het nabestaandenpensioen) wel voldoende is gedekt door vermogen in de BV. In de brief van 2 juni 2014 geeft staatssecretaris Wiebes ook inzicht in de harde praktijk. Op basis van de stand per ultimo 2009 is bij 59% van BV’s met een pensioen in eigen beheer sprake van onderdekking! Deze BV’s mogen, volgens de belastingdienst, dus geen dividend uitkeren. Verondersteld mag worden dat dit percentage door de crisis alleen nog maar is toegenomen. Ook hier wil Wiebes van af.
 
Maar wat dan?
Het moet dus anders. Maar hoe? Nadrukkelijk geeft Wiebes aan dat ‘het vinden van een pasklare oplossing geen sinecure is’ en dat ‘de nodige stuurmanskunst en tijd nodig zijn’. Wel geeft hij aan dat de door de BV voor de oudedag van de DGA ‘gereserveerde’ gelden beschikbaar moeten blijven voor de financiering van de onderneming. Een uitgangspunt waar de praktijk veel aan heeft. Vervolgens geeft Wiebes aan een voorkeur te hebben voor een nieuw systeem waarbij de DGA de mogelijkheid wordt geboden om met jaarlijkse dotaties ten laste van de fiscale winst een reserve in de BV op te bouwen. De koppeling met de loonbelasting, die er in huidige pensioenregelingen tussen de BV (werkgever) en de DGA (werknemer) uiteraard is, wordt losgelaten. Ook verdwijnt het uiterst lastige en omstreden verschil tussen de fiscale – en de commerciële waarde van de voorziening. De uitkeringstoets wordt daarmee ook veel eenvoudiger. Tenslotte geeft Wiebes aan dat de bestaande pensioenvoorziening in eigen beheer alsdan kan worden omgezet in die nieuwe reserve.
 
Tenslotte
De deskundigen onder u zullen zeggen dat het nieuwe systeem wel heel erg lijkt op de ‘fiscale oudedagsreserve’ zoals ondernemers in de eenmanszaak en de vof die kennen. En dat klopt. Maar daar is toch niets mis mee: beter goed gekopieerd dan fout bedacht. Maar we zijn er nog niet. Het nieuwe systeem is nog geen wet en wellicht zelfs niet meer dan een luchtballonnetje. Hoe dan ook hou ik u op de hoogte.