Diepste parkeergarage van Nederland

In de Middeleeuwen bevonden zich op de Lammermarkt in Leiden twee kloosters en in de eeuwen erna deed het plein dienst als Joodse begraafplaats. Kortom, op de Lammermarkt de grond in, is als een reis terug in de tijd. En afdalen in de Leidse geschiedenis is makkelijker dan ooit, nu de parkeergarage Lammermarkt eind april haar deuren opende. Zowel bouw als ontwerp zijn uitgevoerd met veel oog voor detail op het gebied van leefbaarheid en duurzaamheid, en met veel respect voor de historie van het centrum van de stad.

Architectonisch hoogstandje

De bouw duurde bijna tweeënhalf jaar en kostte 42 miljoen euro, maar het resultaat mag er zijn: de parkeergarage Lammermarkt is een architectonisch hoogstandje. De bouw werd uitgevoerd door een combinatie van Dura Vermeer en het Belgische BESIX, het Utrechtse architectenbureau JHK tekende voor het ontwerp. De garage Lammermarkt is ontworpen als een cilinder met zes verdiepingen, die met elkaar in verbinding staan via de centrale vide. Het zorgt voor een open en overzichtelijk gevoel, wat de veiligheid ten goede komt. De garage telt 525 plekken, waaronder speciale plaatsen voor elektrische voertuigen, invaliden en gezinnen. In- en uitrijdende auto’s kruisen elkaar niet: naar beneden via de buitenbocht, naar boven via de binnenbocht. Ledverlichting voorkomt donkere hoeken en het CO2-gehalte wordt continu gemeten. De garage ontving dan ook direct na opening de Golden European Standard Parking Award, een kwaliteitslabel voor parkeerlocaties die uitblinken op het gebied van veiligheid, kwaliteit en klantvriendelijkheid.

Innovatief ontwerp

Dit project was niet gelukt zonder het vertrouwen dat de gemeente Leiden in de betrokken partijen stelde, zegt Chris de Vor, programmaleider Bereikbaarheid bij de gemeente Leiden. ‘Bij de aanleg heeft de gemeente ingezet op zo hoog mogelijke kwaliteit. Dat hebben we bereikt door innovatieve aanbesteding en contracteren. We hebben de markt de kans geboden om zelf met een creatief ontwerp te komen. We zijn heel blij met het gedurfde ontwerp en de gekozen projectaanpak van Dura Vermeer-BESIX.’
Voor de aankleding van de binnenwand van de garage schreef de gemeente een wedstrijd uit. De inzending van de Leidse illustrator Tom van der Heiden werd gekozen als winnaar. Zijn ontwerp eert de historische locatie van de garage met twaalf illustraties, die glas-in-lood voorstellingen van de geschiedenis van Leiden uitbeelden. Zo vormen ze een soort tijdlijn, waarmee binnenrijdende auto’s die afdalen in de garage ook visueel een reis terug in de tijd maken.

Innovatieve bouwtechnieken

Maar niet alleen het ontwerp van de parkeergarage Lammermarkt is een schoolvoorbeeld van oog voor kwaliteit. Ook de bouw werd uitgevoerd met veel aandacht voor de omgeving en duurzaamheid. Het gebied rond de Lammermarkt is dichtbevolkt en staat, net als de rest van het centrum van Leiden, vol met historische gebouwen, met net zo historische funderingen. Voor de start van de bouw vond er een grootschalig bouwkundig onderzoek plaats en tijdens de aanleg van de garage werd met verschillende meetinstrumenten de omgeving nauwlettend in de gaten gehouden. Innovatieve bouwtechnieken reduceerden het risico nog verder, vertelt Peter Gossink, projectleider van Dura Vermeer-BESIX: ‘Om trillingen te voorkomen, werden de diepwanden ingegraven, in tegenstelling tot het gebruikelijke intrillen. Daarnaast hebben we als extra risicobeheersing de bodem bij een tempratuur van -30 graden Celsius dichtgevroren.’

De bevroren laag functioneerde als tijdelijke back-up voor de waterafdichting bij het storten van de definitieve bodemconstructie. Door middel van SAAF’s (meetslangen op de bodem) werd tijdens het leegpompen van de bouwkuip nauwlettend oog gehouden op de vervormingsdrang van het onderwaterbeton en de 585 verticale GEWI-ankers.
Ook boven de grond werd de overlast voor de omgeving zo veel mogelijk gereduceerd, vertelt Gossink. ‘Door het gebruik van onderwaterbeton met staalvezels volstond een dunnere constructie, waardoor er minder materiaal aangevoerd hoefde te worden. En om te voorkomen dat dagelijks zo’n zestig vrachtwagens af en aan door de stad zouden moeten rijden om de ruim zestigduizend kuub afgegraven grond af te voeren, hebben we dat via persleidingen in de Leidse grachten weggepompt naar een locatie buiten het centrum. Deze grond kan worden hergebruikt. Minder verkeer en efficiënt transport minimaliseren de overlast voor de omgeving. De diepste parkeergarage van Nederland realiseren binnen stedelijk gebied is met recht een technisch hoogstandje.’

Het blik van de straat

Bij de Leidse Garenmarkt staat de bouw van een tweede, iets kleinere ondergrondse parkeergarage op de planning, die zal worden uitgevoerd door dezelfde bouwcombinatie. De bouw van ondergrondse garages past in een landelijke trend van ‘het blik van straat halen’. In Leiden zag men dat steeds meer bezoekers de stad meden, omdat zij in de kleine straatjes in en om het centrum soms erg lang naar een parkeerplek moesten zoeken. Maar dit ‘zoekverkeer’ zorgt ook voor verkeersopstoppingen en luchtverontreiniging. Om de steeds populairder wordende stadcentra leefbaar en bereikbaar te houden, sturen gemeentes meer en meer aan op het verdwijnen van auto’s uit het straatbeeld ten faveure van parkeren buiten, of onder, het centrum. In steden als Rotterdam en Maastricht is vergelijkbaar beleid zichtbaar.

‘In een historisch stad als Leiden is ruimte schaars’, zegt De Vor. ‘De oplossing om parkeergelegenheid ondergronds te faciliteren, zorgt ervoor dat we de stad bovengronds mooier kunnen maken. De 525 parkeerplekken van de parkeergarage Lammermarkt bevinden zich op loopafstand van de binnenstad, zodat de stad naast aantrekkelijker ook beter bereikbaar wordt.’ Na de realisatie van de garage aan de Garenmarkt heeft Leiden straks bijna duizend ondergrondse parkeerplaatsen erbij.